Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
BolesławPruswjednejzeswoichKroniknakreśliłnastępującyobraz
XIX-wiecznejWarszawy:nWarszawanależydonajbardziejmuzykalnych
miastnaświecie.Tuwszyscygrają.Kucharkiistróżewpodwórzowąru-
letkę,inteligencjawwinta,stanśredniwloterięklasyczną,sportsmaniwto-
talizatora,finansiściwkursrubla,ulicznicywguziki.Jużzrozumieliśmy,że
pieniądzjestgodnościączłowiekaidusząspołeczeństwa;leczzewszystkich
dróg,wiodącychdoposiadaniamamony,odkryliśmydopierojednągrę”
(Prus,1953[1891],s.183).BliskaautorowiLalkimiejskarzeczywistośćnie
różniłasięodkondycjiinnycheuropejskichmiast.Hazardstanowiłwów-
czaspopularnąrozrywkę,atakżejakpodkreślaPrussposóbzdobywania
pieniędzy.Poruszenieprzezpisarzazagadnieniahazarduwykraczajednak
pozasamoodnotowanieistnieniategofenomenu,oszacowaniejegorozpo-
wszechnieniaorazopistego,ktograidlaczegogra.TwórcaKronikwyko-
rzystujetozjawiskojakonarzędziedoscharakteryzowaniaotaczającegogo
świataspołecznegojegocentralnychwartości,regułnimrządzącychoraz
oddolnychpraktykichobchodzenia.Wjegoświadomościhazardjawisię
jakodziałanie,któreoferujejednostkomzaspokojenieichpotrzebekono-
micznychwsposóbniebędącyjednakemanacjąkluczowychcechkapitali-
zmuciężkiejpracy,zaangażowaniaalboposiadaniawyspecjalizowanych
kompetencji.Wyczućtakżemożnanormatywnypodtekstwypowiedzi,po-
nieważautorniepochwalatakiejdrogiwiodącejdonposiadaniamamony”.
DostrzegawniejraczejMertonowskąinnowację,któraopierasięnaakcep-
tacjispołeczniecenionychcelówprzyjednoczesnymodrzuceniutradycyj-
nychsposobówichosiągania(zob.Merton,2002,s.206–214).
PrzywołanyfragmentKronikdajeposmaksocjologicznegopotencjału
drzemiącegowzjawiskuhazardu.Ilustrujezróżnicowaniepraktykhazardo-
wychiukazujeichspołeczneuwarunkowania.Uwypuklatakżezłożoność,
wielowymiarowośćorazsilnepowiązaniehazarduzinnymiobszaramiży-
ciaspołecznego,przedstawiagojakosferęnapięćiambiwalencji,gdzieta-
kimsamymaktywnościommogąbyćprzypisywaneodmienneznaczenia.
Wkonsekwencjitemathazardustajesięrównieżprzyczynkiemdodyskusji
9
AdamMickiewiczUniversityPress©2023