Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
czyzgodnieakceptowanekryteriaprawa(podstawyprawa)sąspełnione,
aopartenanichaktyprawnemajązastosowaniedorozwiązaniakonkretnej
sprawy(tzw.sporyempiryczne),sporyowłaściwemetodyinterpretacjizgod-
nieakceptowanychźródełprawa(nlżejsze”sporyteoretyczneocharakterze
interpretacyjnym)orazsporyoto,jakąteorięźródełprawa(teorięlegislacji)
należywogóleprzyjąćwcelurozstrzygnięciadanejsprawy(sporyteoretyczne
sensustricto,sporyopodstawyprawa).Toostatniezjawiskoujawniapoważny
problemmetafilozoficznyzwiązanyzdostępnościąikonkurencjąróżnychfilo-
zoficznychkoncepcjiźródełprawaidlategowydajesięnajbardziejintrygu-
jące.Dostrzeżenieznaczeniategotypusporówbierzesięztego,iżDworkin
wyszedłponadzawężonyobrazforsowanyprzezzaledwiejednąznich.Co
więcej,przyjęcietejperspektywy,wrazzprzyjęciemholizmu,prowadzido
wniosku,żewistocieniechodzitutajoprostąkontrowersjęzwiązanąztym,
żepodstawyprawapowinnybyćraczejtakie(A,B,C),anieinne(E,F
,G),nie
chodzinawetokontrowersjęzwiązanąztym,czyjakaśjednamożliwapod-
stawaprawastanowiźródłoprawa,czynie(jaknp.wsporzemiędzydwoma
teoretykami,zktórychjedentwierdzi,żeopróczkatalogupozytywistycznych
źródełprawaźródłemsątakżezasadyprawnewsensieDworkina,podczasgdy
drugitowprostneguje).Holizmwymagaprzecież,abypotraktowaćtwierdze-
nie,żeXjestźródłemprawa(stanowipodstawęprawa),jakotwierdzenieściśle
związanezinnymitwierdzeniamidanejteorii:twierdzeniadotyczącepodstaw
prawasąsensowne(znaczące)tylkojakotwierdzeniacałychteorii(względnie
jakogrupypowiązanychtwierdzeń,stanowiącychmożliwedowyodrębnienia
znaczącestrukturywramachteorii).Spórteoretycznyniemożebyćsporem
nodizolowanym”wtakimsensie,wjakimstanowispórowyłączniejedensąd
stwierdzającybądźprzeczącytemu,żeXjestźródłemprawa.Sądystanowią
elementyteorii.Wzwiązkuztymspóroto,jakiesąpodstawyprawa,nawet
jeśliobjawiasięjakospórdotyczącywyłączniejednegosądu(Xjestlubnie
jestpodstawąprawa),jesttaknaprawdęsporemmiędzyteoriamiprawa,które
danysądakceptująbądźnie.Możezatemistniećznaczniewięcejtakichteorii
pozatymi,którewcześniejprzywoływałem:takie,którejużznamyalbodopiero
poznamy(bozostałygdzieś,kiedyśogłoszone),atakżetakie,którepotencjal-
niedopieromogązostaćwprzyszłościwypracowane(takżewwynikunaszego
własnegonamysłunadnaturąsporówteoretycznych).
Rozważaniatestawiająpodznakiemzapytaniawizjępozytywistyczną,
leczniepozwalająaliminejejodrzucićiprzedstawićzamiastniejcoślepszego.
Dworkinzwróciłuwagęnaniesłychanieważnyfakt:faktspornościpraktyki
prawawynikającyzjejargumentacyjnegocharakteru,któryzkoleiwynika
ztego,żeróżneteorieprawastanowiąncicheprologidecyzjistosowania
38
