Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Teoretycznymprzeciwieństwemuniwersalnościjestpartykularność
(pariochiality),któramożewystępowaćwconajmniejpięciuformach65:par-
tykularnościzasięgu(gdyteorianieodnosisiędowszystkichporządków
prawnych,ajedyniedoichczęści,podklasy),partykularnościperspektywy
(gdyteoriajestbudowanazpunktuwidzeniapewnejszczególnejkulturyczy
środowiskateoretycznego),partykularnościdanych(gdytwierdzeniateoriisą
opartejedynienadanychpochodzącychzwybranychporządkówprawnych),
partykularnościaudytorium(gdycelemteoriijestzaspokojenieszczególnych
potrzebpoznawczychwybranejgrupyteoretykówprawa)orazpartykularno-
ścicelów(gdyteoriastawiasobiepewnecele,któreniesąpodzielaneprzez
inneteorieprawa).
Możesięjednakzdarzyć,żeteoriapartykularnawpewnychaspektach
jednocześniebędzieteoriąuniwersalnąwinnych.Wydajesięwręcz,żeprak-
tyczniekażdateoriazgłaszającaroszczeniedobyciauniwersalnąmusibyć
teoriąpartykularnąwsensiezasięgu(czasowegoigeograficznego)66,azatem
możnatutajmówićraczejouniwersalnościzrelatywizowanejdomiejsca
iczasu.Takateoriaopierałabysięzapewnenatruizmachoprawiegłoszonych
wdanychczasieimiejscu,zuwzględnieniemcałejhistoriikulturowejdanego
społeczeństwa,którewypracowałopojęciastanowiąceodniesienienajistot-
niejszychtruizmówwtokuhistorycznegoprocesunwzrostuznaczeniowego”
(opieraniesięnatychtruizmachmogłobybyćuznaneprzytymtakżezaprze-
jawtzw.partykularnościperspektywy).Skrajnymprzykłademwtymkontek-
ściejestteoriaJ.Raza,którymanaceluprzedstawienieteoriiuniwersalnej
wmocnymsensieizanegowaniekoniecznościprzyjmowaniapartykularności
zasięgu.Nienegujeonnatomiast,żeteoriaprawamożebyćuniwersalnaco
dozakresuizarazempartykularnawsensiepartykularnościperspektywy67.
Jegozdaniemuniwersalnepojęcieprawaniezależyodbyciaczłonkiem
jakiejśwspólnotykulturowejrządzonejprzezjakąśformęprawa.Możliweteż,
argumentujeRaz,żeistnieją(albohistoryczniepatrząc-istniały)kultury,
którenieposługująsiępojęciemprawa,awktórychjednakcośtakiego,co
naszemupojęciuprawaodpowiada,mimowszystkodałobysięwskazać.Raz
piszerównież,iżludzieniemusząmiećświadomościtego,żereguły,które
65W
.Twining,GeneralJurisprudence,[w:]M.Escamilla,M.Saavedra(red.),Law
andJusticeinaGlobalSociety,Granada2005,s.610;por.T.Gizbert-Studnicki,A.Dyrda,
A.Grabowski,Metodologicznedychotomie...,op.cit.,s.202-203.
66T.Gizbert-Studnicki,A.Dyrda,A.Grabowski,Metodologicznedychotomie...,op.cit.,
s.204.
67Ibidem,s.205.
40
