Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoriaprzekładuwsystemienaukhumanistycznych
21
podręcznikówteoriiliteratury.Wmoimprzekonaniurelacjemiędzygłów-
nymidziałamiliteraturoznawstwaiprzekładoznawstwasąbowiempodobne.
Jeżeliuprzywilejowanarelacjateoriiliteratury,czerpiącejniezbędnyma-
teriałzhistoriiliteratury,jestoczywista,torelacjateoriiprzekładuihisto-
riiprzekładujużtakoczywistaniejest;niemniejjejwagępodkreślaHolmes
wzakończeniuswojegoartykułu,awtórujemuinnywybitnybadaczzeszko-
łynmanipulistów”,Lievend’Hulst:
(...)historia,zarównosamychprzekładanychtekstów,jakihistoriamyśliprzekładowej,
niewydajemisięwżadensposóbmożliwadooddzieleniaodTeorii.Wręczprzeciwnie,
ponieważobiełączysiećbardzosubtelnychibogatychrelacji.Nieistniejebowiem
historiapozbawionafundamentówteoretycznych(...)Zdrugiejstrony,teoriaopierasię
wnajlepszymswoimwydaniunaanalizieempirycznejfaktówhistorycznych19.
Powyższycytat,zwłaszczajegoostatniezdanie,ułatwinamrównieżdys-
kusjęoproblemierelacjiteoriaversuskrytykaprzekładu.Jużwspomniana
książkaBermana,Pourunecritiquedestraductions(1994),zwracajedno-
cześnieuwagęnapotrzebęideficytkrytykiprzekładu-fakt,którykażdyjest
wstaniezweryfikować,kartkującpismapoświęconeprzekładanymksiążkom.
Zwykłyonemówićoautorze,jegożyciu,jegoprzyjaciołach,wreszcieosamej
książce,postaciachwniejwystępujących,bardziejlubmniejzauważalnych
odniesieniachintertekstualnych,zaśdużomniej(lubwcale)osposobie,wjaki
książkazostałaprzełożona.Niemniejmożnastwierdzić,żekrytykaprzekładu
pojawiłasięnanaszychuniwersytetach,będąccorazwyraźniejobecnawaka-
demickichperiodykachistającsięprzedmiotempracdyplomowych.Todobra
wiadomość,bojakjużwspomniałemprzyomawianiunmapy”Holmesa,kry-
tykapełnifundamentalnąrolę,równieżdlateoriiprzekładu.
Jestbowiembezsporne,żeobserwacjapracytłumaczanwstaniesuro-
wym”tylkowniewielkimstopniumożebyćużytecznadlateoretyka:jego
refleksjakarmisiętekstamiiprzykładamiprzepuszczanymiprzezsitokry-
tykiwydobywającejjezcieniaistawiającejimpytania(naktóreniezawsze
wpełnipotrafiodpowiedzieć).Krytykazkolei,wspartanafundamentachte-
oretycznych,weryfikujeprzydatnośćposzczególnychkoncepcji,niekiedyteż
wskazujesłabepunktyistniejącychteorii.Wzwiązkuztymuważamzaoczy-
wistyówdialektycznyzwiązekmiędzyteorią,krytykąipraktykąprzekładu;
nadiagramieprzedstawiajątoobustronnestrzałki,którewyrażająnastępujący
proces:twierdzeniawchodzącewskładdanejteoriimuszą(lubprzynajmniej
19n(...)l’histoire,quecesoitcelledestextestraduitsoucelledesidéessurlatraduction,
nemeparaîtguèredissociabledelaThéorie.Bienaucontraire,carentrelesdeuxsetissentdes
lienssubtilsetriches.Iln’yapaseneffetd’histoiresansfondementsthéoriquesdelarecherche
historique.(...)D’autrepart,lathéoriesefondedanslesmeilleurscassurl’analyseempiriquede
faitshistoriques”(d’Hulst1994:55).
