Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Stanąćpostronietłumacza.Zaryspoetykiopisowejprzekładu
powinny)stanowićpodstawędziałalnościkrytyka,ukierunkowywaćją;kry-
tykapowinnamiećwpływnapraktykę.Jednocześnieobserwacjekrytyków
stanowiąniezbędnetworzywo,bogactwoprzykładów,któredomagająsięte-
oretycznejobróbki.
Zkoleijednakrelacjamiędzypraktykąprzekładuateoriąmożewyda-
waćsięmniejewidentna.Sięgającwsteczpamięciądolatsiedemdziesiątych
iosiemdziesiątych,gdymiałemprzyjemnośćwspółpracowaćjakoredaktor
WydawnictwaLiterackiegoztakwybitnymitłumaczamijakZofiaChądzyń-
ska,MariaLeśniewska,IreneuszKaniaczyAndrzejNowak,mogęstwierdzić,
żewyrażenienteoriaprzekładu”wogólewtamtychrozmowachniepadało.
Jestzresztąwiadome,żepraktycyprzekładujeszczedziśrzadkodoceniają
znaczenieteorii,argumentując,żejestonaniewystarczająca,żepowtarzaje-
dyniestareprawdywnowymprzebraniu,iwkońcu,żemaniewielkiezasto-
sowaniewpraktyce.Atymczasemtonajczęściejpraktycyucząprzekładu,
stądichniechęćdoteoriibudzipoważnąobawę,żeówidealnystanpostulo-
wanypowyżejjestnaraziedośćdalekiodrzeczywistości.
Kwestiętęrozstrzygnął,wydawałobysię,HenriMeschonnicjużw1973
roku,mówiąc,iżucieczkaodteoriioznaczajedynieucieczkęodsamowie-
dzytłumacza,typowądlanideologii,któranieznasamejsiebie”.Przykładem
przytaczanymprzezfrancuskiegobadaczajestpotoczneprzekonanie,żeprze-
kładniepowiniensprawiaćwrażenia,iżjestprzekładem,cowistocieoznacza
najczęściejnieświadomąaneksjękulturowąorazpodświadomeprzyjęcieza
własnedominującychwdanejepocepoglądówiocenwkwestiachobyczajo-
wych,społecznych,azwłaszczagustówjęzykowychikonwencjiliterackich
(Meschonnic1973:219-224).PodobniekomentujetękwestięWernerKol-
ler,mówiąconsformułowanej”inniesformułowanej”teoriiprzekładu(Koller
1988/2009:160-161):
Dozadańkrytykiprzekładunależyrekonstrukcja(niesformułowanej)teoriiprzekładu,
jakaprzyświecałatłumaczowidanegotekstu.Polegaonawpierwszymrzędzienare-
konstrukcjihierarchiiwartości,jakimikierujesiętłumacz(należyjednakpamiętać,że
wieleprzekładówcharakteryzujesięwewnętrznymisprzecznościamiiniekonsekwen-
cjami,będącymirezultatemniedającychsiępogodzićhierarchiiwartościwodniesie-
niudotegosamegotekstuczyteżposzczególnychjegofragmentów).Wkolejnym
krokutęzrekonstruowanąteorięprzekładunależyporównaćzteoriąprzekładusfor-
mułowanąprzeztłumacza-jeślitakaistnieje-iinnymiteoriamiprzekładuobowią-
zującymiwdanymmomenciehistorii.
Kollerdodajewprzypisie,że-jakwynikazpraktyki-deklarowanezasa-
dyprzekładu,doktórychodwołująsiętłumacze,toczęstosądystereotypowe,
nczystetoposy-wdodatkuinterpretowanenanajróżniejszesposoby”(ibidem).
Najważniejszywniosekpłynącyzprzytoczonychopiniijesttaki,żezapraktyką
tłumaczazawszekryjąsięjakieśzałożeniateoretyczne;kolejnyjednakwnio-
