Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Oreligiipoczciwychludzi–historiaksiążkiijejinterpretacji
jańskimi218.OcenapracyKonarskiegozaprezentowanaprzezWiktoraWąsikabyła
entuzjastyczna.Pisałonm.in.:
Najważniejszymwnioskiem,doktóregodochodziautor,jestto,żeBógdałczłowiekowiflco
dożyciadoczesnegołrozum,cozaśdodrugiego,przyszłegowwiecznościnależyżycia,dał
człowiekowirewelację”
.Samwięcrozumwystarcza,bypodjegokierownictwemdobrzeżyć
tunaziemi,alejestonniedostateczny,bymógłzapewnićczłowiekowizbawienie;dotego
potrzebnejestkoniecznieObjawienie.PostawaKonarskiegowobectegozagadnieniajest
wyraźniekompromisowa,zmierzadopogodzeniarozumuzrewelacją,araczejwyznacza
zakresichkompetencji219.
WtakimujęciusłabnieniecopojmowanieMyślichrześciańskichjakodzieła
wybitniepolemicznego,aautortejopiniizdajesięnawetrozumiećzasadnośćkon-
trowersji,jakiewzbudziłoonewkręgachkatolickichhierarchów
220
.Niedawnoprze-
ciwnestanowiskowtejkwestiizajęławspomnianawyżejMartynaDeszczyńska,
omawiającpracęKonarskiegowszerokimkontekściepolskiegopiśmiennictwa
podejmującegosięflkrytyki«światopoglądów»oświecenia”
.Wedługautorkiniema
mowyopojednawczymtonieKonarskiego,azaprezentowaneprzezniąstreszczenie
Myślichrześciańskichuwypuklaichpolemicznycharakter,zjednoznacznienega-
tywnąocenąhipokryzjifilozofów,którzypozorująccnotęidobreobyczajewistocie
prowadządozniszczeniakrajuispołeczeństwa221.
ggg
Pomimotakbogatejdyskusjiorazlicznychrefleksji,dojakichdziełoStanisława
Konarskiegopobudzałobadaczykolejnychpokoleń,kwestiagenezyjegoReligii
poczciwychludzipozostajewciążaktualnymproblemembadawczym.Przybraku
pozytywnychświadectwźródłowychwypadaodrzucićhipotezęoMyślachchrze-
ścijańskichoreligiipoczciwychludzijakoapologiiosobistejortodoksyjnościpijara
obliczonejnadoraźneskutki,wobliczunarastającejfalikrytykikolegiówpijarskich.
Polsko-brytyjskihistorykJerzyŁukowski,opisującświatopoglądautora,spodktórego
piórawyszłapracaOskutecznymradsposobie,podkreślałflchrześcijańskihumanizm”
218Tamże,s.241-244.WświetlekrytycznychuwagnatematMyślichrześciańskichwyrażonych
przezcytowanychwyżejSinkęczyNowaka-Dłużewskiego,BronisławTregersceptycznieoceniłzdanie
Wąsikaodzielepijara,któremiałobystanowićflnajznakomitsze,amożeinajbardziejoryginalnepismo
polskiedobyoświeceniadotyczącereligiinaturalnej,wktórymautorrozpatrzyłkrytyczniedeizmze
stanowiskareligiichrześcijańskiejwduchunaswójczaspostępowym”
.W.Wąsik,Historiafilozofii
polskiej,s.241;B.Treger,Konarskiofilozofach,s.101-102.
219W.Wąsik,Historiafilozofiipolskiej,s.243.
220
flWydajesię,żeustępstwanarzeczdeizmuuKonarskiegosąnajdalsze,najakiemożnabyłosobie
pozwolićprzyzachowaniuprawowierności,amożenawetzpunktuwidzeniaortodoksjizawielkie”
.
W.Wąsik,Historiafilozofiipolskiej,s.244.
221
M.Deszczyńska,Polskiekontroświecenie,s.64,rozdziałflKrytyka«światopoglądów»oświecenia”
,
s.57-84.
73
AdamMickiewiczUniversityPress©2023
