Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Strukturyhistorii
czeskich.PodkreślasięrównieżbibliograficznąstronędziełaBalbína–jakopierwszy
zgromadziłonbibliografięobejmującąliteraturęczeskąwcałejjejrozciągłości(dzieła
wszelkiegorodzaju,wróżnychjęzykach,autorównietylkokatolickich–naprzykład
HusaczyHieronima)4.
Syntezyhistorycznoliterackieepokiodrodzenianarodowego
Pierwsząsystematycznąhistorięliteraturyczeskiej
5
przynosikoniecwiekuXVIII.
Zoświeceniowychideałównaukowościwyrastanapisanejeszczewjęzykuniemieckim
dziełotwórcyslawistyki,JosefaDobrovskiego,GeschichtederböhmischenSpracheund
Literatur(Dziejeczeskiegojęzykailiteratury)zroku1792
6
.Metodologicznymwzorem
dlaDobrovskiegobyłyprzedewszystkimpraceJohannaChristophaGottscheda
iJohannaChristophaAdelunga
7
.Wcharakterystykachjegodziełapodkreślasię
zwłaszcza,żekoncentrujesięonoprzedewszystkimnahistoriijęzyka,którejopis
stanowigłównytrzonidominującąośwykładu(literaturawtymujęciustajesię
jedynieswoistymkomentarzem,dostarczaodpowiednichprzykładów,dziełaliterackie
stanowiąbowiemprzedewszystkimdokumentacjęczyilustracjęprocesurozwojowego
czeszczyzny).Językwyznaczarównieżgraniceliteraturyczeskiej(tworząjąwyłącznie
utworypisanepoczesku),stanowiteżzasadniczekryteriumwartościowaniadzieł
literackich,coznajdujeodbiciewsposobieopisuutworów–analizowanajestprzede
wszystkimichstronajęzykowa,azwłaszczazmianyzzakresufonetyki,frazeologii,
4Ibidem,s.165.
5
Ideazaprezentowaniahistoriiliteraturyczeskiejjakospójnegoprocesurozwojowegopojawiasię
jużwcześniej.PróbytakiepoczyniliM.Voigtwprzedmowiedo1tomuEfgiesvirorumeruditorum
atqueartificumBohemiaeetMoraviae(1773,1775,czes.Obrazyučencůaumělcůčeskýchamoravských)
iF
.F
.ProchśzkawdzieleDesaecularibusliberaliumartiuminBohemiaetMoraviafatiscommentarius
(1782,czes.Výkladoosudechsvobodnýchuměn.avědvČecháchanaMoravě,vypsanýchpostolet.ch).
Niedostatkiemichpracbyłaperiodyzacja:pierwszypodzieliłhistorięczeskiegopiśmiennictwawg
jegodziałów,drugi–mechanicznie,wgkolejnychstuleci.B.Jedlićka,JosefDobrovský,zakladatel
českéholiterárn.hodějepisu,[w:]J.Dobrovsky,Dějinyčeskéłečialiteratury,pfel.B.Jedlićka,Praha
1951,s.XIX.
6Historiatazostaławydanawtrzechwersjach.Wroku1791DobrovskypublikujeGeschichte
derböhmischenSprache,która,pomimoiżtytułmówijedynieohistoriijęzyka,zawierawistocie
tensammateriał,cowersjepóźniejsze.Wrokpóźniej(1792)wychodziGeschichtederböhmischen
SpracheundLiteratur(wydanietobyłopodstawączeskiegoprzekładu,naktórymopierasięniniejsza
analizategodzieła),awroku1818pojawiasięwersjatrzecia:GeschichtederböhmischenSprache
undälternLiteratur(Dziejeczeskiegojęzykaistarszejliteratury).Wewszystkichprzypadkachopis
literaturyrozpoczynasięodokresunajstarszego(lata550–900),wersjapierwszakończysięnalatach
80.XVIIIwieku,drugana90.XVIIIwieku,atrzecianaroku1526.
7
TenazwiskapodkreślaF
.Vodićka,Literárn.historie,jej.problémyaúkoly,s.311.Szczegółowy
opisźródełiinspiracjiDobrovskiego(rodzimychiobcych)podajeB.Jedlićka,Dobrovského
»Geschichte«vevývojičeskéliterárn.historie(zwł.częśćVývojčeskémetodyliterárněhistorickéoddob
nejstarń.chažpoJosefaDobrovského,s.151–184).
