Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Strukturyhistorii
zależnościistworzeniahistoriiliteraturyjakoniezależnejdyscypliny–decydującą
rolęwtymprocesieodegralidwajczescyhistorycy:JaroslavVlćekiJanJakubec38.
Dążeniatebyłyodbiciemanalogicznychprzemianzachodzącychwnauceeuropejskiej:
zapleczemetodologiczneczeskichbadańhistorycznoliterackichstanowiłyprzede
wszystkimdokonanianiemieckiejnaukioliteraturzeorazfrancuskipozytywizm39.
Historialiteraturyjakohistoriaidei
Wramachczeskiejpozytywistycznejhistoriiliteraturyprzedefiniowanyzostałprzede
wszystkimsamprzedmiotbadań.Wmodelachodrodzeniowych,reprezentowanych
przezdziełaDobrovskiegoiJungmanna,autorzyzaliteraturęczeskąuważalicałe
piśmiennictwotworzonewjęzykunarodowym,ajegohistorięprzedstawiali–przy-
pomnijmy–zpunktuwidzeniaprzemianjęzykowych.Przedstawicieleujęciapozyty-
wistycznegoskłanialisięnatomiastkuopisowiliteraturynatledziejówideiikultury
orazwbliskimpowiązaniuznimi–doskonałyprzykładtakiegonastawieniamogą
stanowićprzedewszystkimwydanepodkoniecXIXwiekuDějinyčeskéliteratury
JaroslavaVlćka
40
,oneteżsądlaniniejszejanalizyzasadniczymmateriałemsłużącym
dorekonstrukcjimodelumetodologicznego.Drugawielkasyntezaspodznaku
pozytywizmu,DějinyliteraturyčeskéJanaJakubca41,zachowujerównieżzasadnicze
rysytegowzorca,choćwstosunkudodziełaVlćkapojawiająsięwjejramachdość
istotneróżnice(zostanąonewskazaneiopisaneponiżej).
Vlćekporzucalingwocentryczneujęcieliteratury.Wdzieletegobadaczajęzyk
ijegorozwójschodząnaplandalszy,cowszakżenieoznacza,żeproblematykaowa
zostaniezupełnieusuniętazpolazainteresowań.Problemyjęzykowepojawiająsię
womawianejsyntezie,nieodnajdziemytujednakopisuspójnejliniirozwojowej
czeszczyzny(takjaktobyłouJungmanna).
Vlćekjakopierwszywczeskiejnauceporzucarównieżujmowaniehistoriiliteratury
jakoszeregufaktówocharakterzebiograficznymorazbibliograficznymikonstruuje
38
IchdziałalnośćwtymzakresieopisujeszczegółowoprzywoływanyartykułKatefinyBlśhovej
–ibidem,s.44–85.
39Ibidem,s.48–50.
40
Dziełowychodziwformiezeszytówodroku1892.Zasadniczym,tradycyjnieeksponowanym
wliteraturzeźródłemmetodologicznychinspiracjiVlćkabyłypraceniemieckiegohistorykaliteratury
HermannaTeodoraHettnera(odktóregozaczerpnąłrównieżmotto).
41
SyntezastanowiłarozszerzonąwersjęniemieckiejpublikacjiGeschichtederčechischenLitteratur
z1907roku,wychodziłanastępniejakododatekdoczasopismanNażedoba”,aporazpierwszy
zostaławydanawcałościwroku1911.WśródnajważniejszychinspiracjimetodologicznychJakubca
wymienianesązwyklepracetakichautorówjakCharlesAugustinSainte-Beuve,HyppoliteTaine
orazEmileHennequin,awśródźródełczeskichwskazujesięprzedewszystkimnaoddziaływanie
szkołyfilologicznejJanaGebaueraorazdużeznaczeniesocjologii,wtymprzedewszystkimjej
najwybitniejszegoprzedstawicielaTomśżaMasaryka(jegorolanieograniczałasięjedyniedo
oddziaływanianaukowego–podkreślasięjegoogólny,ideowyimoralnywpływnacałepokolenie
czeskichpozytywistów).Zob.A.Grund,JanJakubec.Jubilejn.vzpom.nka,nČasopispromoderní
filologii”1932,R.18,nr3–4,s.226
