Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzeskiesyntezyhistorycznoliterackieodkońcawiekuXVIII…
21
JaroslavaVlćkaiJanaJakubca,którepowstanąnaprzełomieXIXiXXstulecia.Dotego
czasupojawisięjednakkilkuautorów,októrychwypadaprzynajmniejwspomnieć.
WiększośćznichpodążydrogąwytyczonąprzezDobrovskiego34iJungmanna–
takicharakterbędąmiećpraceIgnścaJanaHanuża,AloisaVojtěchaŠembery,Josefa
Jirećka,KarelaTieftrunkaczyFrantiżkaBaćkovskiego.Doujęćocharakterzebardziej
nowatorskim,wychodzącychpozaustalonyodrodzeniowymodel,zaliczasięprzede
wszystkimdziełaVśclavaBolemíraNebeskiegoorazKarelaSabiny.Nebeskywswoich
pracachhistorycznychstarałsięprezentowaćdziełastarszejliteraturyczeskiejwduchu
epoki,wktórejpowstawały,wkontekścieszerszych,europejskichzwiązkówkultural-
nych.Wjegopismachpojawiasięrównieżwartościowaniepsychologiczno-estetyczne
35
.
PodobnieSabinawswoimwykładziestarszejliteraturyczeskiejnieustanniezwracał
uwagęnajejpowiązaniazkulturąeuropejską.GłównedziełoSabinyztegozakresu
toDějepisliteraturyčeskoslovenskéstaréastłedn.doby(Praha1866).Bywałoono
różnieoceniane,ArneNovśkscharakteryzowałjenastępująco:nvelkolepémyżlené,
lećchvatněapovrchněprovedené,apfejímajícínejednoulśtkucizí”36.
Pozytywizm:JaroslavVlčekiJanJakubec
Lata80.i90.XIXwiekuprzynosządośćzasadniczeprzemianywhumanistyceczeskiej.
Nasilająsięprocesyemancypacjinaukiijejposzczególnychdziedzin.Prowadząone
międzyinnymidogłębszejspecjalizacjiiwyodrębnianiasięnowychkierunkówwiedzy
humanistycznej.Przemianytedokonująsięniejednokrotniewatmosferzesporów
ipolemik,podkreślasiętakżerolęnaukowychindywidualnościwkształtowaniusię
nowychdyscyplin(naprzykładznaczeniedziałalnościTomśżaGarrique’aMasaryka
dlasocjologiiczyOtakaraHostinskiegodlaestetykiimuzykologii)37.Fermentnie
omijarównieżhistoriiliteratury,traktowanejdotychczasjakoczęśćfilologiiikorzysta-
jącejzjejnarzędzimetodologicznych(związanetobyłozdominującąpozycjąjęzyka
wramachdziejówliteratury).SchyłekwiekuXIXprzynosipróbywyzwoleniasięztej
34
WpływpracyGeschichtederböhmischenSpracheundLiteraturnarozwójczeskiejhistoriografii
literackiejszczegółowoopisujeB.Jedlićka.Opieralisięnaniejbądźnawiązywalidoniej:J.Jungmann,
J.P
.Šafafík,K.Sabina,A.V.Šembera,J.Vlćek,J.Jakubec.Stosunkowodługoutrzymałsię
wprowadzonyprzezDobrovskiegomodelłączeniahistoriiliteraturyihistoriijęzyka(kontynuują
goJungmann,Šembera,Baćkovsky).Ujęcieliteraturyczeskiejjakopiśmiennictwawyłączniewjęzyku
narodowymprzejmująŠemberaiJirećek,elementyanalizyfilologicznejjakoczęśćwykładuhistorii
literaturyzachowujeŠembera,stosunkowotrwałybyłrównieżmodelperiodyzacjizaproponowany
przeznojcaslawistyki”.Zob.B.Jedlićka,JosefDobrovský,zakladatelčeskéholiterárn.hodějepisu,
s.XXXVII–XL.
35
J.Novśk,A.Novśk,Płehlednédějinyliteraturyčeské.Odnejstarń.chdobaždopolitického
osvobozen.,wyd.3,Olomouc1922,s.227.
36Ibidem,s.231.
37
K.Blahovś,Historieliterárn..Emancipacevědn.discipl.nynapłelomu19.a20.stolet.,nČeskś
literatura”2006,R.54,nr4,s.45;Z.Peżat,Kmetodologiiliterárn.chdějinJaroslavaVlčka,[w:]
idem,Tłipodobyliterárn.vědy,Praha1998,s.183.
