Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Strukturyhistorii
przedewszystkimodrębnośćjęzykowa).Kumodelowipierwszemu,jakzobaczymy,
skłaniaćsiębędąnatomiastautorzysyntezpozytywistycznych(przedewszystkim
JaroslavVlćek)31.
Zalążkimyśleniateleologicznegowhistoriiliteratury
Wśródodrodzeniowychujęćhistoriiliteraturymożnawspomniećjeszczenakoniec
odzieleFrantiżkaPalackiegoGeschichtederschönenRedekünstebeidenBöhmen,
czyliDějinykrásnéhołečnictv.uČechů(pracanapisanawroku1827,niezostała
dotychczaswydana),atozewzględunapewienszczególnyrys,którysięwnim
pojawia:zawieraonopewneelementymyśleniateleologicznego(któregoźródło
stanowiestetykaHegla)
32
.Palackyzajmowałsięliteraturązpunktuwidzeniajej
pochodzeniaipodziałurodzajowego.Wjegoujęciuliteraturaczeskaniestanowiła
jedyniezbioruprzypadkowychdokonańtwórczych;jejcechycharakterystyczne
byłydeterminowaneprzezwzajemneoddziaływaniekulturwspółistniejącychna
terytoriumczeskim(rzymskiej,niemieckiejisłowiańskiej).Palacky,jakstwierdza
FelixVodićka,byłpierwszymczeskimbadaczem,któryposzukiwałprawidłowości
wewnętrznejdynamikirozwojowejwhistoriiliteratury–wjegozałożeniuzjawiska
literackiezmierzajądookreślonegocelu,sąocenianezpunktuwidzeniaswegosto-
sunkudowłaściwychzadańtwórczościliterackiejorazcałościprocesuhistorycznego
33
.
PracaPalackiegostanowipierwsząpróbęzastosowaniakoncepcjihistoriozoficznej
(namaterialeliteraturyczeskiej),którąautorzastosujenastępniewpełniwdziele
DějinynárodučeskéhovČecháchivMoravě.
Spuściznaczeskiegoodrodzenia:
historialiteraturywIIpołowieXIXwieku
DziełaDobrovskiegoiJungmannawyznaczyłymodel,którywczeskiejhistorii
literaturymiałobowiązywaćprzezdługiedziesięciolecia.Przełommetodologiczny
wzakresiedziejówliteraturyprzyniosąwzasadziedopierosyntezypozytywistyczne
31
Zdajęsobiesprawę,żeprzyjęcietegopodziałuniekonieczniebędzieodpowiadaćsytuacji
czeskiej.OilebowiemmodeldrugimiałprezentowaćwzamyśleM.Dąbrowskiej-Partykinzjawiska,
codoktórychautorzynaukowychsyntezżywiąprzekonanie,iżsąonespecyficznewyłączniedla
danejliteratury;żestanowiądowódjejnietypowego,całkowicieodrębnegorozwoju”(ibidem,s.50),
towHistoriiJungmanna,pozakryteriumjęzykowym,trudnobyłobywskazaćtakieinnedowody
potwierdzającetętezę(znaleźćbyjemożnazkoleiuVlćka–np.fenomenruchubraciczeskich).
Wprzypadkutegoostatniegoautoranatomiastneuropejskość”literaturyczeskiejwynikabezpośrednio
zkoncepcjisamejliteraturyjakohistoriiidei(przyczymeuropejskośćtęwyraźniejodczuwano
wprzypadkuepokstarszych,kiedyliteraturaczeskabyłasilniejzwiązanazogólnoeuropejskimi
nurtamiideowymi).
32F
.Vodićka,Literárn.historie,jej.problémyaúkoly,s.313.
33Ibidem,s.312.
