Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoretyczneinspiracjepedagogikispecjalnej–pedagogikaemancypacyjna
9
pedagogiceemancypacyjnejprzypisujemycharakterniszowyiekstrawa-
gancki,bezpunktówwspólnychzpedagogikąspecjalną?
Byzrozumiećtrudnośćprzenikaniaznaczeńemancypacyjnychdope-
dagogikitradycyjnej,wartopowrócićdogenezypedagogikiemancypacyj-
nej.PiszeoniejBogdanŚliwerskinastępująco:
Centralnąrolęnadpolitykąoświatowąiwychowawcząpaństwzachodnioeuropejskich
odgrywałopojęcieemancypacji,przezktórąrozumianonietylkojakowyzwoleniejed-
nostkispodspołecznejprzemocypoprzezaktywnyudziałwkreowaniuiwspółtwo-
rzeniuantyrepresyjnychformwychowaniaiwspółżycia,aleiautonomię,wyzwole-
nieiuzyskanieprzezmłodegoczłowiekawewnętrznejniezależnościodautorytetów2.
Pomijająctuszczegółowyopisnurtówpedagogikiemancypacyjnej
ijejhistoryczno-politycznychkontekstów(znakomiciezrobiłtocytowany
powyżejautorwpracyWspółczesneteorieinurtywychowania–Kraków
2001),skupięsięnaistocieszerokopojmowanejemancypacjiwkontek-
ścierozwojujednostkowego.BogdanŚliwerskizapedagogaminiemieckimi
podajekluczoweelementypostrzeganiaemancypacjijakonurtunorma-
tywnegoprzezpryzmatwyzwoleniaidążeniadookreślonychcelów(wal-
kio).Wtympierwszymmożechodzićowyzwolenieoddespotyzmu,nie-
uzasadnionychstosunkówwładzy,przymusuiprzemocy,irracjonalizmu,
głupoty,wtymdrugim–owalkęosamostanowienie,równouprawnienie,
współdecydowanie,demokrację,samorządność,mądrośćiracjonalizm.Już
tozestawieniedajewymiarpojęciowyodnośniewspółczesnejemancypacji
iskłaniadowyraźnegozaakcentowaniadwóchkwestii.Pierwszadotyczy
samejkategoriiemancypacji,aściśleprzeciwstawieniasięjejuproszczone-
gopojmowaniu,wykształceniasięwpedagogiceswoistejetykietyemancy-
pacyjnej,dlawiększościpedagogówniezajmującejsiętymtematem,wza-
sadzienieistotnej.Najprostsząformątejetykietyjestprzyporządkowanie
emancypacjiruchowiwyzwoleniakobietczywyzwoleniasięjednostkispod
jarzmaautorytetów,formprzymususystemuedukacyjnego,czyuzyskania
wolnościwobec„wszystkichiwszystkiego”.Towłaśnietoprzyporządko-
wywanieruchuemancypacyjnegonapograniczuwyzwoleniakulturowego
ipewnegorodzajuanarchiiwobecobowiązującegosystemuedukacyjnego
skutkujeuznaniemgoprzezwielupedagogówzaimodległy,niszowyruch
kontestacyjny.
Innąodmianątejsamejetykietyjestłączeniepedagogikiemancypa-
cyjnejzwszystkimipostępowymidążeniamiwpedagogiceczyutożsamia-
niakażdegoniedyrektywnegodziałaniazkoncepcjamiemancypacyjny-
mi.Wkonsekwencji,jaksłuszniewykazujeLechWitkowski,„wygodna
2B.Śliwerski,Współczesnenurtyiteoriewychowania,Kraków2001,s.264-265.
