Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
komentarzdonTraktatuoproporcjach”,którytowłaściwiebyłparafraządzieła
Bradwardine’a63.
Przejrzystyukładtegotekstu,wprowadzającyczytelnikawcoraztrudniejsze
zagadnieniatak,bymógłskorzystaćzprzyswojonejwcześniejwiedzy,niewąt-
pliwieprzyczyniłsiędojegopopularności.Cowięcej,TomaszBradwardinena
samympoczątkuswojegotraktatuzmocąpodkreślił,żeniktprzednimniepo-
traktowałzagadnieniaproporcjiszybkościwruchulokalnymznależytąuwagą64.
Wefekciejemuwłaśnie,anieKilvingtonowi,przypisywanosformułowanie
nnowejregułyruchu”.
TekstnTraktatuoproporcjachszybkościwruchach”podzielonyjestnaczte-
ryczęści,zktórychpierwszaszczegółowoprzedstawiateorięproporcjonalności.
TomaszBradwardine,nietylkofilozofprzyrodyiteolog,alerównieżdoskonały
matematyk,wspierającsięnArytmetyką”Boecjuszaikomentarzemdopiątej
księginElementów”autorstwaJohannesaCampanusazNovary,omawiatutaj
własnościwszystkichrodzajówproporcji,tj.arytmetycznej,geometrycznej,
harmonicznejiciągłej.Nadtowyjaśnianokreślenia”(denominationes)stosun-
kóworazprzedstawiapodstawoweoperacjenastosunkachiproporcjach65.
DrugaczęśćomawianegoobecniedziełaBradwardine’atokrytykaczterech
wyróżnionychprzezeńwcześniejszychteoriiokreślającychzależnościmiędzy
czynnikamiruchuajegoszybkością66.JakzauważyłH.LamarCrosby,przy-
najmniejtrzyztychteoriipierwotnieniezostałysformułowanewceluustalenia
konkretnychmatematycznychreguł,czyteżpraw67.Mimoto,Bradwardinedys-
kutujejewtakiejformie,konsekwentnieukazującwynikająceznichniespójno-
ści.Pozwolimysobietutajpominąćszczegółytychrozważań,poprzestającna
krótkimichprzedstawieniu.Wedługpierwszejztychteorii,winterpretacji
63Zob.ThomasofBradwardine,hisTractatusdeProportionibus,s.184,przyp.46;E.D.Sylla,
TheOriginandFateofThomasBradwardine’sDeproportionibusvelocitatuminmotibusinRela-
tiontotheHistoryofMathematics,w:MechanicsandNaturalPhilosophybeforetheScientific
Revolution,W.R.Laird,S.Roux(red.),Springer,Dordrecht2008,s.97.Informacjenatemat
biografiiipoglądówAlbertazSaksonii(ok.1316-1390)czytelnikznajdziew:JoélBiard,Albert
ofSaxony,w:TheStanfordEncyclopediaofPhilosophy(Summer2016Edition),E.N.Zalta(red.),
URL=<https://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/albert-saxony/>(dostęp:14.03.17).
64Zob.ThomasBradwardinus,Tractatusdeproportionibus,s.64:nOmnemmotumsucces-
sivumalteriinvelocitateproportionaricontingit;quapropterphilosophianaturalis,quaedemotu
considerat,proportionemmotuumetvelocitatuminmotibusignorarenondebet.Etquiacognitio
illiusestnecessariaetmultumdifficilis,necinaliquapartephilosophiaetraditaestadplenum,
ideodeproportionevelocitatuminmotibusfacimusistudopus”.
65Zob.tamże,s.64-84.WśróddziełTomaszaBradwardineznajdująsięstrictematematyczne
traktaty:GeometriaspeculativaiArithmeticaspeculativa.Zob.H.LamarCrosby,dz.cyt.,s.8-9.
SzczegółowyopispierwszejczęścinTraktatuoproporcjachszybkościwruchach”wrazzdosko-
nałymwyjaśnieniemdenominationesczytelnikznajdzie:tamże,s.18-31.
66Zob.ThomasBradwardinus,dz.cyt.,s.86-110.
67H.LamarCrosby,dz.cyt.,s.31.
