Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podróżdo„niewiem”
19
którejnienależyprzypisywaćjakiegośszczególnego,metafizycznego
statusu.Przybliższejanalizietenrodzajniewiedzyukazujejednak
swójgłębszywymiar.Wiążesiętozfaktem,iż,popierwsze,mówiąc
owędrówcesapiencjalnej(czyliposzukiwaniuduchowejwyzwalają-
cejmądrości),trzebaprzyjąć,żegłównymijejwyznacznikaminie
jestto,codokonujesięnazewnątrzzmieniającegosiępodmiotu,lecz
wszystkoto,codokonujesięwsferzeświadomości.Podrugie,prob-
lemleżywpytaniu,czytakaniewiedzaniemożestanowićzmetafi-
zycznegopunktuwidzeniaokreślonegowontologicznysposóbstanu
umysłu.
Pierwszapowyżejzaznaczonakwestiauwidaczniasięwpodkre-
śleniuznaczeniapodmiotuwprocesieuzyskiwaniawiedzywyzwala-
jącej.Zgodniezewangelicznympowiedzeniem,iżdlaczłowiekanie
tojestważne,byzdobyłświat,alebyuratowałswąduszę,wiedzawy-
zwalającaskierowanajestnapodmiot(jakkolwiekbyniebyłogólnie
określany).Istotnyjestwtejsytuacjiprzedewszystkimten„ktoś”,kto
doznajeipoznaje,zaśjawiącesiętreścisąistotnezewzględunanie-
go.Abynaszkicowaćiwyjaśnićpowyższezagadnienie,sięgnąćmożna
conajmniejdodwóchtradycji.PierwszawiążesięzSokratesemina
różnesposobyinterpretowanympodniesionymprzezniegoproblemem
niewiedzy,któretozagadnieniezapoczątkowałowfilozofii(apotem
wteologiieuropejskiej)lawinęzagadnieńzwiązanychzproblemem
dostępnościwiedzy,koncepcjiświadomościinieświadomościoraz
zagadnienianegacji.Drugatotradycjabuddyjska,którejpoświęcone
zostanietunajwięcejmiejsca.
Sokrates,jakdeklarował,nieinteresowałsiętym,codziejesięwota-
czającymświecie,celowoignorującproblemykosmologiczne,oilenie
miaływpływunawyjaśnienieludzkiejnatury,leczwcentrumswej
uwagipostawiłkwestieantropologiczne.Wedługświadectwawyroczni
delfickiej,najmądrzejszyczłowieknaświeciezatakiegosięnieuważał,
sądząc,żeprawdziwamądrośćprzynależyjedyniebogom13.Niezwykła
samoświadomośćSokratesaniepozwalałamunajakiekolwiekzłudze-
nia:„aja,jaknicniewiem,takmisięnawetiniezdaje”14.Gdyby
13„Atonaprawdępodobnobógjestmądryiwtejwyrocznitochybamówi,żeludz-
kamądrośćmałocojestwartaalbonic”,Platon,ObronaSokratesa,tłum.W.Witwicki,
IX23,Warszawa1984,
14Ibidem,VI21.
