Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podróżdo„niewiem”
21
nieprzybierapatologicznejformy17.Jednakiwtymprzypadkupojawia
siękwestiawiedzyiniewiedzy.Czybowiemdyskurspomiędzy„sobą”
a„sobą”niepokazujemożliwościjakiegośszczególnegopodziału
wramachsamegopodmiotu,stawiającwtymkontekścieproblemjego
tożsamości18?
Wtymprzedstawionympoetyckorozpoznaniukryjesięmiędzyinny-
miproblemtożsamościpodmiotu,atakżeproblemjegogranic.Nabliżej
usytuowanych–czyteżbardziejoddalonychodświadomegocentrum
podmiotowości–granicachpojawiasięniewiedzadotyczącaprzedmio-
tów19.Jednakbardziejinteresującatujestniewiedzazwiązanazsamym
podmiotem,zbezpośrednimrozpoznaniemjegoistoty.Kierunkiemtego
poznanianiemożebyć,jaksięchybazasadniewydaje,rozszerzaniejego
granic20,aledroga„dośrodka”,bowiemchodziosamopoznanie,którego
nakazuwiecznionyzostałwsłynnejdelfickiejformule„poznajsamego
siebie”.Dodaćnależynamarginesie,żekwestia,czymożliwejestbez-
pośredniepoznaniepodmiotuprzezniegosamego,poruszanabyłaprzez
wielufilozofówijakwiadomo,ostatecznieniedoczekałasięzadowalają-
cegorozstrzygnięcia,leczprzesuwanabyławsferępoznaniamistyczne-
go,któregoprawomocnośćzfilozoficznegopunktuwidzeniajestproble-
matyczna.Problemyteobecniezaangażowanesąwspórotrafnośćirze-
telnośćmetodintrospekcjiorazwzagadnienienaturyumysłu(konstruuje
sięwieleróżnychmodeliumysłu,opierającychsięnieraznacałkowicie
odmiennychzałożeniach21).Byćmoże,jakaśkonstelacjaprzesłaneksta-
17PrzytoczyćtumożnadyskusyjnąkoncepcjędezintegracjipozytywnejT.Dąbrow-
skiego,zgodniezktórąrozpoznanieprzezSokratesawewnętrznegogłosuświadczyć
możeoszczególnejformiejegożyciapsychicznego,zmierzającegoprzezformyquasi-
-patologicznedopełnirozwoju.Niebędzietutakżedyskutowanakwestia,czysokratej-
skidemonmożebyćuznanyzaprojekcjęsuperego.
18Buddyjskimodniesieniemdotegozagadnieniajestnp.koan„MistrzSoengAm
zwykłwołaćsamegosiebieisamsobieodpowiadać–dwaumysły–któryznichjest
właściwymmistrzem?”.Zważającprzytymnafakt,iżproblemtożsamościzwiązany
jestściślezzagadnieniemnegacji(gdyżtożsamośćjakiegośprzedmiotuokreślasięnaj-
częściejprzezzanegowaniejegonieistotnychcech),zagadnienietoangażujeogromny
aparatmetodologiczny.
19IdączaC.G.Jungiem,sądzę,żewprzypadkuosoby,któranieprzeszłaprocesu
indywiduacji,centrumpsychepokrywasięzcentrumpolaświadomości.
20Określeniegranicpodmiotustanowiniewątpliwieważnejegopoznanie,niemniej
jednakmówiwięcejojegofunkcjachniżistocie.
21Por.Z.Chlewiński(red.),Modeleumysłu,Warszawa1999.
