Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzebajednakpodkreślić,iżrównieżwPolscenajwiększywpływnawykreowanie
żydowskiegoaspekturecepcjiKafkimiałMaksBrod.JegoZaczarowanykrajmiłości
orazwspomnieniowo-eseistycznaOpowieśćbiograficznautworzyłybowiem,jakjuż
wcześniejwspomniano,wlatachdwudziestychitrzydziestychXXwiekuspecyficzny
modelodbiorutwórczościKafki
4.Całaaura„świętości”autoraWyrokupodporządko-
wanazostałakoncepcjikulturowegosyjonizmu.Brod,sambędącpłomiennymwy-
znawcątakichpoglądów,ukazywałKafkęjakowyrazicielapowrotudoErecIsrael.
WZaczarowanymkrajumiłościudowadniałtętezęwkońcowychpartiachpowieści
rozgrywającychsięwprzestrzeniZiemiŚwiętej,wkibucuzałożonymprzezróżno-
rodneśrodowiskażydowskie,wktórymGarta-Kafkaznajdujezrozumienie:
JakżeżpięknewcielenieznalazłsobieRyszardGartaoświciebezgrzechuwtychko-
lonistach!Jestkomunizm,któryniczegoniezrabował,którywszystkonanowotworzy,
nieniszcząc,niewinnykomunizm–ponieważujegokolebkiżadnasięnieznajduje
przemoc,przetowdalszymswymrozwojuniepotrzebujeżadnychtrików,żadnejdykta-
tury,żadnejciasnejdoktryny,którawszelkieumysłoweprądykwalifikujetylkowedlete-
go,czysąpożytecznedlapartiiczyteżnie,którawreszcieikwestiereligii,stosunkuna-
szegodoświata,naszenastroje,wszystkoto,cosięnazwało„szlachetnymnieszczę-
ściem”,normujewedlewskazówekpolitycznegoutylitaryzmu.(Z,293)
WpraktyceosadnikówżydowskichwPalestynie,zgodniezpoglądamiBroda,
twórczośćKafkizostaławpewnymsensiewplecionawdziałaniamająceuzasadnić
historycznąikulturowąkoniecznośćAliji.Doszłonawetdotego,iżKafkastałsię
patronemkomunistycznychwspólnot.Ten,któregoutworynadewszystkoukazują
destrukcyjnenapięciemiędzyjednostkąazbiorowością,zostałwłączonydowspól-
negoszereguzTeodoremHerzlem,MartinemBuberemczyGershomemSchole-
mem,którzyprzenosilizEuropydoZiemiŚwiętejspecyficzniedobranedziedzic-
twotradycjiżydowskiej
5.
Wartojednakpamiętać,iżKafka,choćprzezcałeswojeżycieprzejawiałduże
zainteresowanietradycjążydowską,syjonistycznychpoglądówniepodzielał.Dzięki
4PierwsząpolskąreakcjąnaopracowanieBrodaoKafcebyłatrzyzdaniowawzmiankawdziale
„Kronikaliteracka”pt.PierwszamonografiaoKafce,„NaszaOpinia”1937,nr121,następnie
ukazałsięartykułIzydoraBermanaMonografiaoFranciszkuKafce,„NaszaOpinia”1938,
nr135.WartykuleBermanaprzeczytamyjednoznaczniepozytywnąopinięopracyBroda:„Ma-
jącmożnośćśledzeniarozwojutalentuKafki,śledzeniadrógiźródełtegotalentu,mającspo-
sobnośćprowadzeniazKafkąnieskończonychrozmówoliteraturzeisztucepisania,mógłMaks
Brodjakniktinnywniknąćwsekretytejspecyficznejtwórczościijejskomplikowanegowarsz-
tatu.Nieulegawątpliwości,żebezkomentarzybiograficzno-psychologicznychBrodaniektóre
założeniaświatopogląduKafkipozostałyby,byćmoże,niewyjaśnione[podkreślenieBer-
mana].ZtegopunktuwidzeniawięcmonografiaBrodajestbezcennainiemogłabywprzyszło-
ścizostaćzastąpionąprzezżadną,chociażbynajbardziejsumiennąpracęhistorykówliteratury
czykrytykówliterackich”(s.9).
5GershomScholemprezentujebardzospecyficznepodejściedotradycjikabalistycznej.Niejest
tostosunekwyznaniowy,religijny,leczhistorycznyinaukowy.DotakpojmowanejKabałypi-
sarstwoKafkiwłączanejestjakoprzykładteologiinegatywnej.Patrzotym:A.Lipszyc,Filolog
wemgle(Scholem,Kabała,Kafka),„LiteraturanaŚwiecie”1997,nr7,s.244-256orazK.Do-
rosz,KrólewskipłaszczFranzaK.(III),„Znak”2001,nr4,s.89-106.
36
