Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nawiązaniubliższegokontaktuzjudaizmemmógłstawiaćpytaniaoswątożsamość
narodowąireligijną,leczodpowiedzibynajmniejniebyłyjednoznaczne
6.Zprzeka-
zamiBrodazaznaczającegozaangażowanieKafkiwżydostwoniewspółbrzmiąnp.
ListydoMileny.Religijnośćżydowskajestczymś,doczegoautorProcesuwielo-
krotniewraca,lecznigdyniebędzietoskłonieniesiękupraktyceformalnejczy
uczestniczeniewżyciusynagogi.Przyodczytywaniuzpismintymnychstosunku
Kafkidożydostwa,zauważyćmożna,iżpisarzjednocześnieprzybliżasiędoniego
ioddala.Zjednejstronytęsknidomitycznegoporządkużydowskiego,otoczonego
aurącudownościchasydyzmuniczymdokrainydzieciństwaorazprzestrzenibez-
pieczeństwa,zdrugiejdystansujesięodmartwejreligijnościisyjonistycznegopoli-
tykierstwa.
EgzegezapismKafkiprzeprowadzonaprzezBrodaoddziaływałajednakprzedII
wojnąświatowąprzemożnie.Potwierdzałtonp.OskarBaum,niewidomyprzyjaciel
autoraProcesu,jeszczejedenprzedstawiciel„PragerKreis”.Baum,opróczpopiera-
niaopiniiBrodaipotwierdzeniaatmosferyniezwykłościpisarstwaKafki,dodatko-
wopodnosiłfaktniemieckościtejprozy
7.Baumsygnalizowałnietylkofaktosadze-
niatwórczościwbiografiipisarza,aleiprostotęstylu,napięcierealizmuioniryzmu,
obiektywizmuisubiektywizmu,codziennościiniezwykłości.Dokonanaprzez
BaumapróbaukazaniaszerszegoniżżydowskikontekstuliteraturyKafkiniezostała
rozwinięta,ponieważżydowskieśrodowiskaliterackiePragi,Berlina,Wiednia,
Krakowa,WarszawyiLwowaprzejętebyłyprzedewszystkimegzegeząBroda,któ-
raodpowiadałaichzapatrywaniomkulturowym.MaksBrodzdawałsiębyćnajważ-
niejsząpostaciąwśródpraskichliteratów.T.Nussenblattpisał:
ZpięknychtychdokumentówobejmującychstarąinowąPragę,żydowskąiogólną
umieczytać,jakrzadkokto,poetaMaksBrod.Wplejadzieprzednichidostojnychpo-
etówpochodzącychztegouroczegomiastaMaksBrodnaczelnezajmujedziśmiejsce.
Jegomistrzostwowyrazuwespółzprzejrzystymstylem,głębokapsychologiaimiłośćku
ludziommiejscemutowarują,roznoszącsłuszniejegosławęnaświatcały
8.
Na„brązownictwo”interpretacyjneBrodareagowaliwszakżejużjemuwspół-
cześniWalterBenjaminiGershomScholem
9.WalterBenjaminatakowałpierwsze-
6M.Brod,FranzKafka...,s.147inast.
7Patrz:O.Baum,FranciszekKafka.Wspomnieniepozgonne,spolszczyłi.d-r,„NowyDziennik”
1924,nr190;S.Schwarz,Życieipracawciemności.RozmowazOskaremBaumem,„Nowy
Dziennik”1933,nr122.Wdrugimzartykułówznajdziemyjednakpassusorozdarciupomiędzy
dziedziczonążydowskościąaatrakcyjną,dającąmożliwośćspołecznegoawansuniemieckością.
BaumpodajesiebieiKafkęjakoprzykładludzitożsamościoworozdartych:„Codomnie–je-
stemŻydemzkrwiikości.Osiemlatżydowskiegowychowaniaiwpływumoichkolegów
zPolskiwinstytucieweWiedniu,czyniteżswoje.Niestetynieuczyliśmysięhebrajskiego,ale
Thilim,Biblięiwieleinnychrzeczyumiałemnapamięć”(s.9).
8T.Nussenblatt,MaksBrodosobie,swoichplanachidziełach,„Chwila”1929,nr3791,s.7.
9W.Benjamin,G.Scholem,Korespondencja,przeł.A.Lipszyc,„LiteraturanaŚwiecie”2003,
nr1/2,s.346-398.Opisprzyjaźnifilozofówzawartyjestw:A.Lipszyc,KorespondencyjnyUni-
wersytetMuriim.FranzaKafki,„LiteraturanaŚwiecie”2003,nr1/2,s.399-413.Rozszerzenie
myślizawartychwkorespondencjiodnajdziemywartykule:W.Benjamin,FranzKafka,przeł.
J.Sikorski.W:tenże,Aniołhistorii.Eseje,szkice,fragmenty,oprac.H.Orłowski,Poznań1996.
37
