Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GrzegorzP
.Bąbiak•Szkołarozumuicharakteru
odtakdawnawsamymzarodziewytępiał.[ś]
MyślotymprzyprawiaBergaosetnezkolei
szaleństwo,tamyślniedawałamuprzezkilka
nocyzasnąć,więcprzywołałwdniuoneg-
dajszymMianowskiegorektorainakazałmu
despotyczniezamknąćSzkołęGłówną.Mianow-
skioświadczył,żeSzkołaGłównaotworzona
zostałazrozkazucara,zjegowięctylkorozkazu
zniesionąbyćmoże,coBergowitrafiłodoprze-
konania;zatelegrafowałwięcdoPetersburga
oostatecznąwtymwzględziedecyzję.Niechce-
myodgadywać,cowzględemdalszegoistnienia
SzkołyGłównejtakszczeryprzyjacielpostępu,
jakimjestcar,raczypostanowić–pozwolimy
sobiejednakspodziewaćsię,jeżeliniezupeł-
negozniesieniajej,toprzynajmniejzamknięcia
ażdodalszegorozporządzenia,którerozumie
siędlawieluważnychpowodówniewyjdzie,
takbowiembyłoizkwitnącymniegdyśUni-
wersytetemWarszawskim131.
Podanewiadomościokazałysięfałszywe,
alejakzawszewtakichsytuacjach,odzwier-
ciedlaćmogłyintencje.Wpotencjalnychkal-
kulacjachpolitycznychruchtenprzyniósłby
Rosjanomefektodwrotnydoprzewidywa-
nego.Uwolnionespodrygorówregulaminu
uczelnimasystudentówgremialniezasiliły-
bywówczasszeregipowstańcze.Ostateczne
rozwiązanieSzkołyodłożonezostałonapóź-
niej,cotrwałoprzezkolejne6lat.Niemożna
wykluczyć,żewobecskalipopowstaniowych
represjipozostawienieuczelnibyłotakże
kontynuacjąmeandrycznejpolitykirosyjskiej
wobecKrólestwa.Mogłobyćpróbąpolitycz-
negoHwygrania”nastrojówjeszczewtrakcie
trwaniawalk.Wówczasbyłobyinstrumen-
temodciągnięciawarstwumiarkowanychod
ideirewolucyjnych.Przystąpieniedoruchu
byłobyrównoznacznezwyrokiemnaSzkołę.
Niewykluczone,żedlaczęścispołeczeństwa,
zwłaszczawobecpostawyigłosówsamej
profesuryuniwersytetuzMianowskimczy
Chałubińskimnaczele,mógłbyćtoargument
rozstrzygający.Pozostawienienajważniejsze-
gozowocówreformWielopolskiegomiało
byćodbieranejakodowóddobrejwolicara.
Wartosobieuświadomić,żerównieżpo
stronierosyjskiej,zwłaszczawśródnacjo-
nalistycznienastawionychurzędników,
131HRozporządzeniaiWiadomościPolicjiNarodo-
wej”1863,nr7(27XII),[w:]ibidem,s.421–422.
takirozwójwypadkównietylebyłdużym
zaskoczeniem,cośolbrzymimproblemem
wlegitymizacjiichdecyzji.Stądmimoinwi-
gilacjiiinfiltracjiśrodowiskastudenckiego
nieudałosięznaleźćdowodównazawią-
zywaniespisków.Znamiennyjestfragment
raportuPłatonaFredericksa,naczelnikaWar-
szawskiegoOkręguŻandarmerii,którypisał,
żestudenciSzkołyHwniczymnieujawnili
swoichdestrukcyjnychdążeńpolitycznych,
alenapodstawieniektórychdanychnie
możnawątpićoistnieniuwśródnichtakich
dążeń”132.Zatembrakdowodówbyłśdowo-
demobciążającym,aprzeświadczeniesprzed
kilkulat,żepozałożeniuuniwersytetunależy
wybudowaćnowącytadelę,byłowśródwielu
rosyjskichurzędnikównadalżywe.
Większośćstudentówuważniewysłucha-
łasłówKrzywickiegopodczasinauguracji
iodrzuciłaHułudnezachęcenia”.Okazałasię
Hżołnierzami”,alewiernymiinnejprzysiędze.
Natomiastwieluspośródtych,którzyprzy-
stąpilidopowstania,szybkowracałodoaka-
demickichław.Zwłaszcza,żejużwpierwszej
bitwiepodKrzywosądem(19II1863)poległa
większośćnajbardziejbojowonastawionych
insurgentów,apozostalidostalisiędonie-
woli133.Dlawszystkichokazałosiętoszkołą
życiaorazczasemprzyspieszonegopsychicz-
negodojrzewania.Tosilneitraumatyczne
doświadczeniepokoleniowewyznaczało
cezurę,idlanichsamych,idlapozostałych,
którzyobserwowalijezperspektywyKra-
kowskiegoPrzedmieścia.
Ponadtowartosobieuświadomić,żerok
1863dotknąłtakżegronowykładowców.Do
najgłośniejszychnależałasprawaJanaKante-
goWołowskiego134.Byłonjednymzbliskich
współpracownikówAleksandraWielopolskie-
go.Zostałprzezniegomianowanywmarcu
1861r.nastanowiskodyrektoragłównego
prezydującegowKomisjiRządowejSprawie-
dliwościKrólestwa,gdziezastąpiłsympatyka
AndrzejaZamoyskiego,FranciszkaA.Drze-
wieckiego.Nastanowiskutymnieutrzymał
55
132Cyt.za:A.Szwarc,AkademiaMedyko-Chirurgicz-
naiSzkołaGłówna,op.cit.,s.538.
133Ibidem,s.536.
134Kwestieteopisujewefragmentachswojejmono-
grafiiW.Witkowski,AleksanderThisiJanKantyWołowski
wybitniprawnicyKrólestwaPolskiego,Lublin2001.
