Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
58
nia(m.in.szlifowanesoczewki,gęstomierze,
alkoholomierzeimagnetometry).Zbudował
takżeiuruchomiłw1849r.whalluObser-
watoriumwahadłoFoucaulta,którestałosię
sensacjąwWarszawie.Wartododać,żedzia-
łałoonoażdo1944r.,tzn.spaleniaObserwa-
toriumprzezNiemcówwczasiepowstania
warszawskiego141.
Dziękiswoimbadaniomiwynalazkom
Prażmowskiznanybyłnauniwersytetach
rosyjskichizachodnioeuropejskich,zktórych
wielezapraszałogodosiebienawykłady.
W1860r.objąłkatedręfizykidoświadczalnej
wAkademiiMedyko-Chirurgicznej,adwa
latapóźniejprzeszedłzniądoSzkołyGłów-
nej.EugeniuszDziewulskiwokolicznościo-
wym,wspomnieniowymartykulepisał:
Prażmowskiwieleczasupoświęciłnaprzy-
prowadzeniegabinetufizycznegodoporząd-
ku,jakrównieżznacznąliczbęprzyrządów
lekcyjnychsamzbudował.Gabinetfizyczny
b.AkademiiMedycznejbyłzawiązkiemgabi-
netub.SzkołyGłównej.Dołączonodotego
zbiorustareprzyrządypozostałezb.Alek-
sandryjskiegouniwersytetu,zktórychznacz-
nąliczbędoprowadziłdostanuużywalności.
Prażmowskiniemiałdarusłowa,ztegopowo-
duwwykładachjegotylkoczęśćdoświadczal-
naposiadałaniezaprzeczeniewielkąwartość,
lecznależałosięspodziewać,żewpracowni
fizycznejbędziewybornymkierownikiem
iwychowanowepokoleniefizyków,słowem
stworzyunasszkołęfizyczną[ś]142.
25.BenedyktDybowski(1833–1930),
współczesnymedalionzpamiątkowejtablicy
naSzkoleGłównej
dlaDybowskiegozesłaniestałosiępocząt-
kiemnowegoetapukarierynaukowej.Bez
jakiegokolwiekpoparciaoficjalnychinstytucji
rosyjskichrozpocząłsystematyczneigrun-
townebadanianadflorąifaunąsyberyjską,
dowodzącjejodrębności.Zdobywaneokazy
przysyłałdoWarszawy,awynikiswoich
badańpublikowałwprasiefachowej.Dzięki
temujużw1868r.wyrokkatorgizamieniono
munanakazosiedlenianadBajkałem.Pro-
wadzonetambadaniarozsławiłyjegoimię
wświecienaukowymImperiumorazpoza
nim.Zaowocowałotomiędzynarodowym
naciskiemipetycjamiojegoamnestię,którą
władzeostatecznieprzyznałyizezwoliłymu
napowrótdokraju.Nastąpiłotow1874r.
Natomiastwwypadkutrzeciegozewspo-
mnianych,AdamaPrażmowskiego,losybyły
iróżneodpoprzednich,aleparadoksalnie
iznimizbieżne.Oilebowiemniezostałon
zesłany,awyjechałw1863r.,otylecałyjego
potencjałbadawczycałkowicieprzepadłdla
naukikrajowej.ByłzatrudnionywObser-
watoriumWarszawskimod1848r.,adzięki
swoimnieprzeciętnymzdolnościom,mimo
brakunakładówfinansowych,wyposażył
gowaparaturęwłasnegoprojektuiwykona-
SłowateukazałysięnałamachHWszech-
świata”,jednegozpierwszychpismpopu-
larnychpoświęconychnaukomprzyrodni-
czym,wktóregoredakcjiznalazłosięwielu
dawnychkolegówPrażmowskiegozeSzko-
ły,m.in.:JerzyAleksandrowicz,KarolDeike,
SamuelKramsztyk,B.RejchmaniAlfWrze-
śniowski.
Jednakbezpośredniezaangażowanie
wpowstaniebyłokońcemkarierynaukowej
idydaktycznejPrażmowskiego.Oficjalnie
otrzymałurlop,którypozwoliłmunawyjazd
doParyżaw1863r.,czymuprzedziłswoje
141J.Gadomski,AdamPrażmowski,pierwszyastrofi-
zykpolski,HUrania”1956,nr4,s.100.
142E.Dziewulski,AdamPrażmowski,HWszech-
świat”1885,nr8(22II),s.116.
