Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Częśćpierwsza■SzkolnictwoBędzinawlatach1795—1918
1.4.
Wokresiewzmożonejrusyfikacji(1864—1914)
Zdniem1stycznia1867r.miastopowiatoweBędzinwłączonodopowiatu
będzińskiegouprzemysłowionejgubernipiotrkowskiejPrzywiślańskiegoKra-
ju.Powiatbędziński,któregopracąkierowałnaczelnik,utworzonyzostałna
podstawieukazucarskiegoz1866r.Liczyłon1429km2powierzchni.Obej-
mował18gmini213wsi.W1867r.mieszkałownim84837osób,w1885r.
—127133,aw1898r.—284740obywatelizameldowanychnastaleiczaso-
wo,wśródnich26681(10,5%)Żydów(więcejstarozakonnychmieszkałotyko
wmieścieŁodzi).WprzededniuIwojnyświatowej,czyliw1913r.powiatbę-
dzińskiliczyłprawie450tys.mieszkańców38.W1913r.najegoterytorium
funkcjonowałydwamiasta:stary,mającykilkusetletniątradycjęBędzinoraz
nowySosnowiec,zprawamimiejskimiuzyskanymiw1901r.,atakże8miaste-
czeki20gmin39.Podziaładministracyjnyz1867r.obowiązywał—zniewiel-
kimizmianami—ażdowybuchuIwojnyświatowejw1914r.40
W1898r.wcałejgubernipiotrkowskiej—wedługspisudokonanego
przezjejwładze—mieszkało21222dzieciwwieku7—12lat;wpowieciebę-
dzińskimbyło2566dzieciwwiekuszkolnym,po50%dziewczątichłopców.
Dziecizpowiatubędzińskiegostanowiływięc12,1%ogólnejliczbydzieci
wwiekuszkolnymmieszkającychwcałejguberni41.
Napodstawieukazucarskiegoz19/31grudnia1866r.magistratBędzi-
nabyłniższymorganemwładzyadministracyjno-rządowej,podległymna-
czelnikowipowiatu,gubernatorowiirządowigubernialnemu.Zzakresujego
kompetencjiwyłączonosprawyfinansowe,szpitalnictwoioświatę,Dojego
obowiązkównależałom.in.nadzorowaniepracyurzędóworazdozorówkoś-
cielnychibóżniczych.Wskładmagistratuwchodzili:burmistrziławnicy.Ich
uprawnieniabyłybardzoograniczone.Urzędytepełniliznominacjiguber-
natorapiotrkowskiego,pouzgodnieniuznaczelnikiempowiatu.
WokresiepopowstaniowymażdopoczątkówXXw.obowiązkiburmi-
strzapełniłokilkanaścieosób.Byływśródnichosobywyznaniakatolickiego,
luterańskiegoorazprawosławnego,PolacyiRosjanie,którzyprzedpodjęciem
służbywBędziniepełniliróżneważnefunkcjepaństwowe,zaktóreotrzymali
rosyjskieodznaczenia.
38Idem:MiastoPowiatoweBędzin.W:Będzin1358—2008.T.3…,s.134.
39Por.KalendarzZagłębiaDąbrowskiegonarokzwyczajny1913.Sosnowiec1912,s.116.
40M.Nita:ZagłębieDąbrowskie…,s.56.
41ArchiwumPaństwowewŁodzi[dalej:APŁ],DyrekcjaSzkolnaŁódzka[dalej:DSŁ],
sygn.2840,k.3—5,PismokancelariigubernipiotrkowskiejdonaczelnikaŁódzkiejDyrekcji
Szkolnejz30V1898r.(tekst61i62).
