Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyprawnefunkcjonowaniaszkolnictwa…
33
egzekwowaniepłaceniaprzeznichskładekniezawszeokazywałosięmożli-
we.Równieżprzepisopotrzebieposyłaniadziecidoszkołyprzezwszystkich
członkówtowarzystwa—bezwzględunaichprzynależnośćnarodową,po-
chodzeniespołeczneiorientacjęreligijną—niebyłrespektowany,głównie
ztegopowodu,żenieustanowionosankcjikarnychzanieprzestrzeganieza-
sadwnimustalonych.
WładzeKsięstwaWarszawskiegodbałyowykształcenienauczycieli,atak-
żeorganizowałyegzaminydlatychosób,któretakowegoniemiały,alechcia-
łypodjąćpracęwszkołachelementarnych12.
Wydarzeniawojennelat1806—1807spowodowały,żenauczycieleporzu-
calisweobowiązkim.in.zpowoduwstąpieniadowojska.Wskutekbrakuna-
uczycieliwieleszkółwtychlatachzaprzestałoprowadzeniaswejdziałalności.
DwieodezwyIzbyEdukacjiPublicznejz27lutegoi1maja1807r.skierowane
donauczycieliorazzapewnieniawładz,żezachowanezostanądotychczasowe,
tj.pruskiepostanowieniadotyczącefunkcjonowaniaszkółiwynagradzania
nauczycieli,miałyzachęcićdopodjęciapracytychwszystkich,którzywcześ-
niejzróżnychprzyczynopuściliswojeplacówki13.
Wrozporządzeniudotyczącymurządzeniaszkółz12stycznia1808r.
zamieszczonowieleprzepisówpruskichipostanowieńzawartychwśląskim
Regulaminie.JednakstałydeficytbudżetowyKsięstwaWarszawskiegospo-
wodowałprzerzucenieobowiązkuzakładaniaifinansowaniaplacówekele-
mentarnychwyłącznienabarkimieszkańcówmiastiwsi.Składkiuiszczane
narzecznauczycielabyłydużymobciążeniemdlaówczesnychgospodarstw
będzińskich,aklęskiżywiołoweczyprowadzonedziałaniawojennewręcz
powodowały,żewieleosóbniebyłowstanieichzapłacić.
NaobszarzeBędzinaprzepisyprawaoświatowegoKsięstwaWarszawskie-
gowcielanowżycie—zróżnychprzyczyn:wojen,brakufunduszy,nieuro-
dzajubędącegowynikiemsuszyiupałówpanującychw1811r.,opieszałości
władzróżnegoszczebla—dopierowkońcowymokresiejegofunkcjonowania.
Dozoryszkolnewpowiatachlelowskimipilickimdepartamentukrakowskie-
gorozpoczęłyswądziałalnośćjesienią1812r.14Należyjednakpodkreślić,iż
ówczesnewładzejużnapoczątkufunkcjonowaniaKsięstwadostrzegałypo-
trzebęzorganizowaniaszkółw36miejscowościachtegoregionu.Wsporzą-
dzonymokoło1808r.Planiewzględemszkółwpowieciesiewierskimpodano
nietylkote,któreposiadałyjużswojeplacówki,alerównieżte,wktórych
12Idem:SprawakształceniaidokształcanianauczycieliszkółelementarnychwKsięstwie
WarszawskimiwKrólestwiePolskim(1807—1830).Wrocław1997,s.27—28.
13ŹródładodziejówwychowaniaiszkolnictwawPolscezdobyIzbyEdukacjiPublicznej
1807—1812.Oprac.iwstępZ.Kukulski.Lublin1931,s.418—419.
14A.Winiarz:Geneza…,s.230;Idem:SzkolnictwoKsięstwaWarszawskiegoiKrólestwa
Polskiego…,s.97.
