Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzeniedolektury
11
maczeniatekstówliterackichmadługątradycję,pojawiasiębowiemjużustaro-
żytnych-podejmowalijąwswoichpismachm.in.KwintylianczySeneka,cho-
ciażpóźniejsitwórcynajchętniejpowoływalisięnapoglądyCycerona,Horacego
iśw.Hieronima6.Antycznadyskusjainspirowałaszczególniepisarzyoświecenio-
wych7.Zpewnościąprzenikaniesięwielunarodowychliteratur,rozpowszechnia-
nychdziękirozwojowisztukitranslacji,miałowpływnatworzeniesięeuropej-
skiejkulturowejinaukowejwspólnoty(respublicaliteraria)8:
Zdanieml’abbéPrévostaniemawiększegoznaczenia,gdziepowstałoudanedzie-
ło,szybkiprzekładudostępniajebowiemsąsiadom,awrezultacietworzysiędo-
broniejakoponadnarodowe[…].ZnaczniewcześniejDuBospisało„bibliotece
rodzajuludzkiego”(bibliothéquedugenrehumain),mającnamyślizbiórcennych
dziełwszystkichnarodów.[…]Publikacjezpograniczarozumowanejbibliografii
ikrytykilansowałyuniwersalistycznymodelkulturyczytelniczej,zalecającksiążki
zróżnychliteratur,któreunhommedegoûtpowinienmiećwswojejbibliotece.Nie
pominiętorównieżsprawytłumaczeń.Taknp.autorjednegozkompendiówtego
typustwierdziłzzadowoleniem,żeprzełożoneprzezLaPlace’adramatyangielskie
stanąsiędlafrancuskichpisarzyobfitymźródłempomysłów:sytuacji,charakteru
czynawettematów9.
Tradycjaklasycznabyłazatemnietylkoźródłemuniwersalnychmoty-
wównarodowychliteratur,aleipunktemwyjścianowożytnejmyśliotłuma-
czeniu.WPolsceświadomośćtranslatorskazpewnościąznaczącowzrosła
wXVIIiXVIIIwieku,oczymświadcząrozważaniapodejmowaneniejakona
marginesieprzekładówdzieł.Otegorodzajuprzemyśleniachsamychadaptato-
rówpiszeEdwardBalcerzan:
Wogólnymschemacieżycialiterackiegowypowiedzitłumaczyotłumaczeniu
(możnabyjenazwaćwy-tłumaczeniami)powstająpotowłaśnie,żebyczytelnikom
pismprzekładanychzjęzykówobcychprzywracaćpamięćoistnieniumediumprze-
kładowcy.Niezależnieodpoglądówkażdorazowegonadawcy,siłąfaktu,iżnadaw-
cąjesttłumacz,awięcsprawcadrugiejegzystencjitekstu,wypowiedzite-jeżelitak
wolnopowiedzieć(posługującsięwyrażeniemJulianaPrzybosia)-odpominają
figurujeWojciechBogusławski,aletaknaprawdęjesttosztukaFrancuzaSebastianaMer-
ciera,którąnaszojciecteatru-korzystajączliberalnychprawautorskich-podswoim
nazwiskiemwystawił”
.Zob.J.Bąbol,Ztaczkączynataczce?,„Odgłosy”1991,nr22,s.9.
6J.Ziętarska,PodwezwaniemCyceronaiHoracego,„Teksty:teorialiteratury,kryty-
ka,interpretacja”1976,nr1(25),s.105-116.
7J.Ziętarska,Sztukaprzekładuwpoglądachliterackichpolskiegooświecenia,Wrocław-
Warszawa-Kraków1969,s.19.
8Tamże,s.231-233;238.
9Tamże,s.233.
