Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
TaczkaocciarzaWojciechaBogusławskiego
obcojęzycznyrodowódutworu,acozatymidzie,dążądoustabilizowanianormod-
bioruliteraturytłumaczonejjakoliteraturytłumaczonej10.
To,żewepoceoświeceniawspomnianeuwaginajczęściejpotrzebowałypretek-
stuwpostaciprzetłumaczonegodzieła,powodowałoskupianiesięraczejnaprak-
tycznychwskazówkachniżczystoteoretycznejstroniezagadnienia.Stądchwiej-
nośćterminologicznainieprecyzyjnośćstosowanychwówczesnychtekstach
wyrażeń,takichjakprzekład,parafraza,przeróbkaczyadaptacja11.
Stosunekoświeceniowejkrytykiwobecprzekładówbyłambiwalentny.Zjed-
nejstronywieluautorówniedoceniałopracytłumaczy(jaktwierdzono-od-
twórczejwzględemoryginału),zdrugiejzaśczęstopodkreślanoprestiżową,bo
opiniotwórcząrolęadaptatora.Niejednokrotniebowiemonsamdecydował,
któredziełoprzełożynadinne,awięcjakiutwórstaniesięmediumspołecz-
negooświecania12.Przedniebezpieczeństwemnadmiernej,bałwochwalczejczci
wobecpisarskichautorytetówostrzegałIgnacyKrasicki.Biskupzwróciłuwagę
nakoniecznośćkrytycznejocenytakżetychtekstów,któreopatrzonesąznanym,
awięcwieleobiecującymnazwiskiem:
Tłumaczetaksiępowinniprzeistaczaćwtłumaczonych,iżbyichdziełaprzyswajali
sobie,ichbłędypoznawali,azatemnieuznawalitozadobre,cojestzłymalbomier-
nym.Sąstarożytnychpisarzówtakowedzieła,któreinnymwcaleniewyrównywają:
obejśćsiębeznichgdymożna,niemaużytkusileniasięnaichwykład.Tożsamo
zaś,coostarożytnych,ioświeższychpismachmówićmożna.
Mielitakjaknasiterazidawniejprzedtempisaniachorobę;wzbytnimdziałaniu
niepodobna,iżbysięniekiedyniedołężnośćzmordowanegodziałaczaniewydała.
Towięcwprzekładaniuwybieraćnależy,cogodneciekawości,cozdatnedonauki,
codoobyczajnościsłuży,aresztęjakopłódczczyzbytniejplennościmimobrzmią-
cepisarzanazwiskozostawićwniepamięci13.
Spieranosięoczywiścieoto,czytłumaczeniemożedorównać,albonawet
prześcignąćoryginał.FranciszekBohomolec,powołującsięnawielkienazwiska
10E.Balcerzan,Dokończenie,„Teksty:teorialiteratury,krytyka,interpretacja”1975,
nr6(24),s.26;zob.też:tenże,Wstępdopierwszegowydania,[w:]Pisarzepolscyosztuce
przekładu1440-2005.Antologia,wyb.ioprac.E.BalcerzaniE.Rajewska,Poznań2007.
11J.Ziętarska,Sztukaprzekładuwpoglądachliterackichpolskiegooświecenia,Wrocław-
Warszawa-Kraków1969,s.86-87.
12E.Balcerzan,Wstępdopierwszegowydania,[w:]Pisarzepolscyosztuceprzekładu
1440-2005.Antologia,wyb.ioprac.E.BalcerzaniE.Rajewska,Poznań2007,s.8.
13I.Krasicki,Otłumaczeniuksiąg,[w:]E.Balcerzan,dz.cyt.,s.58;pierw.:Dzie-
ławierszemiprozą,1803;wg:LudzieOświeceniaojęzykuistylu,oprac.Z.Florczak,
L.Pszczołowska,t.1,Warszawa1958.Zob.teżZ.Sinko,IgnacyKrasickitłumaczemOsja-
na,„PamiętnikLiteracki”1970,z.2,s.43-100.
