Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polisemicznycharakterśmierci
21
jakojednazteoriiprzyczynśmierci,podkreślonazostałarównieżprzezWi-
liamaR.Clarka12.Innympowodemumieraniaorganizmówludzkich,według
tegoautora,jestnekrotycznaśmierćkomórki,czylitaka,którawywołana
jestczynnikamizewnętrznymi,jakniedotlenienie,przerwaniejejstruktury
czyzmianychorobowe.DlaClarkakażdaśmierć,niezależnieodprzyczyn,
jakieofcjalniepodawanesąwkartachzgonu,zaczynasięwłaśnieśmiercią
pojedynczejkomórki.
Powyższeprzykładystanowią,żeśmierćjestwpisanawżycie,zapisana
wkodziegenetycznymi/lubokreślonaprocesamibiochemicznymizachodzą-
cymiwkomórkachorganizmu.Tymsamymśmierćmożnarozpatrywaćjako
jedenzprocesówbiologicznych.Tenistotnyfaktwżyciuczłowieka,któryma
miejsceobokinnychprocesów,należydowielkiegoprocesuewolucji.
Wnaukachmedycznychwyróżniasięśmierćnaturalną,zprzyczyn
chorobowychorazgwałtowną13.Śmierćmożebyćrównieżkliniczna(kiedy
następujeustaniekrążeniaiczynnośćserca,aleprzyzachowaniuczynno-
ścimózgu,któramożebyćodwracalna)orazbiologiczna,którajestśmier-
ciądefnitywnąioznaczaśmierćtkanekikomórek14.
Wbiologiiimedycynieprzyjmujesię,żekryteriumkońcabytuczłowiekajesttzw.mors
biologicacerebri(śmierćbiologicznamózgu),któreobjaśniatrwałezatrzymanieczynno-
ścipsychicznychkoordynującychiregulującychfunkcjeżywegoorganizmu15.
Samjednakprocesumieraniaczłowieka,jakpodajewinnymmiejscu
MarekAdamkiewicz,jestprocesemzłożonymzkilkufazrozciągniętych
wczasie:
Otonajpierwumierajątkankiczynnościowonajbardziejwyspecjalizowaneiposiadające
najwyższymetabolizm.Dopierownastępnychcezurachjałowiejąwszystkieinneorgany.
Wyróżnieniefazumieraniajestwynikiemtego,żeumieranieiśmierćniesązdarzeniem
punktowym,codoktóregomożnaokreślićprecyzyjnyczas,aleprocesem,któryjest
zależnyodindywidualnychprzypadków,którychdotyczy.Wmedycyniewyróżniasię
przynajmniejczterystadiaumierania,amianowicie:agonię(morsreducta,vitaminima),
śmierćklinicznązwanąpozorną(morsclinica),śmierćosobniczą,któraokreślanieod-
wracalneustanieczynnościmózgu(morsbiologicacerebri),iwreszcieśmierćbiologicz-
ną(morsbiologica),nazywanązgonemdefnitywnym16.
genetycznejregulacjiorganogenezyizaprogramowanejśmiercikomórki”.Zob.https://pl.wiki-
pedia.org/wiki/Apoptoza(dostęp:1.07.2016).
12Zob.W.R.Clark,Płećiśmierć,PaństwowyInstytutWydawniczy,Warszawa2000,
s.27inast.
13Zob.J.Mesjasz,Klątwaczydarprzemijania?Studiumztanatopsychologii,Difn,War-
szawa2010,s.30.
14Zob.M.Pawliszyn,Obecnośćnieobecności.Przyczynekdoopisudoświadczenia
śmierci,WydziałTeologiiUniwersytetuWarmińsko-Mazurskiego,Olsztyn2014,s.50.
15M.Adamkiewicz,Obliczaśmierci.Propedeutykatanatologii,EuropejskieCentrum
Edukacyjne,Toruń2004,s.139.
16Tamże,s.138.
