Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żemagicznegoodbioruświata,pośródktórychwyodrębniłamwodę,lasikamień.Naj-
istotniejszywprzestrzenicodzienności,zarównodlasferymaterialnej,jakiduchowej
jestdom,wjęzykukaszubskimjegoodpowiednikiemjestchëcz,miejsceowyjątkowej
mocy,skupiającewsobietradycjępokoleń.Odprzestrzeninatury,przezsferęcodzien-
nościdochodzędoprzestrzenipowiązanychzaspektemsacrum.Dladuchowejtradycji
Kaszubówszczególnieważneiotoczoneopiekąsąmiejscakultureligijnego,zarówno
tego,którykorzeniamisięgapradawnejtradycjipogańskiejSłowianiwiążesięzgórą
Rowokół,jakitego,któryjestszlakiemchrześcijańskiejpielgrzymki,wiodącejnaŚwię-
teGóryWejherowskiedokaszubskiejKalwarii.Pomorskiegóryjakomiejscaświętości
znalazłyrównieżswojemiejscewtejksiążce.
Opróczpartiiantropologicznychdominującychwukładziecałejpracy,wosobnym
rozdzialezawarłamkwestiezwiązanezdefiniowaniemliteraturykaszubskiejorazwy-
znaczeniemramzakresupiśmiennictwa,którenależydoniejzaliczyć.Syntetyzującycha-
raktermająrozważaniadotyczącestrategiibadawczychopartychnawybranychpara-
dygmatachdyskursunaukowego.Zamykającyksiążkęrozdziałjeszczewinnymświetle
sytuujeliteraturękaszubską,ukazującpoprzezkategoriękresowości,żejesttoliterackie
pograniczekaszubsko-polsko-niemieckie,obszarspotkaniakilkutradycjikulturowych.
Wmaterialeskoncentrowanymnaliterackichtekstachprzedmiotembadawczego
ujęciajestliteraturakaszubska.Sporadycznie,jakotłokontekstowe,odwołujęsiędo
twórczościpolskojęzycznychautorów-Kaszubów(np.AnnyŁajming)poto,abyoświe-
tlićproblematykęwniejzawartą.Dodaćtrzeba,żewieluautorów-Kaszubówtworzynie
tylkowjęzykukaszubskim.Jesttoliteraturawyrażonawróżnychjęzykach,bochoć
dominujewniej,rzeczoczywista,kaszubszczyzna,torównieżprozaicy,dramaturdzy
czypoeciwypowiadająsięwjęzykupolskimczyniemieckim,oddająctymsamymzło-
żonąrzeczywistośćkulturowąietnicznąwielunarodówzamieszkującychziemiePomo-
rzanaprzestrzeniwieków.Znamiennyjestrównieżfakt,żewobrębietwórczościlite-
rackiejjednegotylkopisarzastykamysięzrozmaitymiformamiwypowiedzi,powsta-
łymiwróżnychjęzykach.Takąsytuacjęartystycznąspotykamychociażbywtwórczości
JanaRompskiego,którywtekstachpoetyckichrazwypowiadasięwjęzykukaszubskim
(dramatykaszubskie
17
,utworypoetyckie),innymrazemwjęzykupolskim(np.dramat
Ścinaniekani)
18
.PodobnezjawiskoobserwujemywtwórczościStefanaBieszka,dla
któregoprzezwielelatjęzykniemieckibyłjęzykiemrodzimym,ponieważurodziłsię
on,wychowałorazkształciłsięweFryburgubryzgowijskim(Sonetykaszubskieobrazują
wielojęzykowycharakterjegotwórczości),bypolatachpowrócićnaziemięprzodków
–ziemięzaborską.Wieluzresztąinnychpisarzykaszubskichprzezedukacjęzwiązanych
byłozeznaczącymiśrodowiskamiuniwersyteckimiEuropy,zwłaszczaNiemiec(np.
AleksanderMajkowskistudiowałwBerlinie,Greifswaldzie,Monachium,apóźniejrów-
nieżwSzwajcarii–wZürichu).KwestiawielojęzycznościliteraturyPomorzazpewnością
wymagaosobnychstudiów,tujednakzostajewywoławczozasygnalizowana.
Wpracywyszczególniamtychliteratówkaszubskich,bezktórych,możnazaryzyko-
waćtakiestwierdzenie,kaszubskojęzycznatwórczośćnieistniałaby.Wswymopisieka-
szubskiegożycialiterackiegorozpoczynamzatemodroliSzymonaKrofejaiMichała
1111111
17
KaszubskiedramatyJanaRompskiegoto:WzénikArkónë,Òżniwinë,Jôchcãnaswiat,Lelek,Zemia,
Pòrénk,Lepszéchëcze,Roztrãbarch,Jiweròstatnëch.
18
PolskiekontekstydramatuwywodzącegosięzkaszubskiejtradycjiludowejomawiaD.Kalinowski,
ŚcinaniékaniëJanaRompskiego.Dawnaiwspółczesnamocrytuału,nActaCassubiana”2010,
t.XII,s.33-47.
9
