Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jakoprzedmiotrefleksjibadawczejwśródwypowiedzinaukowych.Współczesnośćję-
zykakaszubskiegokierujesięniejakokucorazszerszemuzastosowaniu,takwużyciach
językacodziennego,jakiwjęzykachwyspecjalizowanych.Wywołujetowkonsekwencji
swoistyzanikczynnikaludowego,rozwójzaśwsferzekomunikacjiinapłaszczyźnieba-
dawczej.Oczywiście,dokonującesięzmianymajądynamicznycharakteritymsamymli-
teraturakaszubskaniejestczymś,codałobysięjednoznacznieuchwycićiskodyfikować
11
.
WyznaczoneprzezSampanurtyliteraturykaszubskiejdotycząjejstanuzostatnich
latdwudziestu.Tymczasemwartoprzypomnieć,iżmaonadłuższątradycję,ajejpier-
wocinysięgajączasówreformacji.HannaPopowska-Taborskawjednymzeswycharty-
kułówpisze:
Mianemnzabytkówpiśmiennictwakaszubskiego”obejmujęwszystkietekstydrukowaneirę-
kopiśmienne,religijneiświeckie,nasyconewwiększymlubmniejszymstopniukaszub-
skimicechamifonetycznymi,morfologicznymiileksykalnymi,niebędącewynikiem
świadomegoutrwalaniawpiśmiekaszubszczyznydlacelówpoznawczych
12
.
DuchownepiesnieSzymonaKrofejalubKrótkikatechizmMichałaPontanusa,choć
niemogąuchodzićzaściślekaszubskie,tostanowiąstałypunktodniesieniadlapóźniej-
szychtwórców
13
.Wskazanienajdawniejszychaktówartystycznychliteraturykaszub-
skiejniepozwalajednakbudowaćdlaniejparalelnejwstosunkudotradycjipolskiejczy
niemieckiejperiodyzacjiepokliterackich.JakzauważaTadeuszLinkner:nZliteraturą
kaszubskąjestztymkłopot,ponieważtakiegopodziałuwniejsięniewidzi”
14
.Dzieje
siętak,ponieważliteraturakaszubskatworzonazprzeświadczeniemowłasnejodrębno-
ścietnicznej,historycznejispołecznejzaczynasięodFlorianaCeynowy,azatemod
czasówromantyzmu
15
.Jesttoprzytymromantyzmsłowianofilski,ludoznawczyoraz
monologiczny
16
(RozmòwaKaszëbëzPòlôchã).PowstałepoCeynowieutworyHiero-
1111111
11
Podkreślającdynamizmzjawiskliteraturykaszubskiej,nawiązujędotego,copiszeJerzyTreder:
nZachowującibadającwszystkielokalnegwary,rozwijajmyidbajmycorazbardziejowzmocnienie
irozkwitogólnejliterackiejjejodmiany,którajestciągleniejednolita,niepełnaiprzeztoniesamo-
dzielna,wymagającaciąglepielęgnacjiiteoretycznejrefleksji”.Tegoż,Współczesnetendencjeroz-
wojukaszubszczyzny.(Językkaszubskiwliteraturze,szkole,Kościeleimediach),nActaCassubiana”
2006,t.VIII,s.130.
12
H.Popowska-Taborska,Zabytkipiśmiennictwakaszubskiego.DokonanewwiekuXXznaleziskaiich
opracowania.W:BadaniakaszuboznawczewXXwieku,red.J.BorzyszkowskiiC.Obracht-
-Prondzyński,Gdańsk2001,s.301.
13
Por.J.Treder,Historiakaszubszczyznyliterackiej.Studia,Gdańsk2005,s.60-63.
14
T.Linkner,Kaszubskie„lekturyobowiązkowe”wszkołach(postulaty).W:Literaturakaszubska
wnauce…,s.70.
15
Zob.A.Bukowski,Regionalizmkaszubski.Ruchnaukowy,literackiikulturalny.Zarysmonografii
historycznej,Poznań1950,zwł.s.20-22.
16
Utworykaszubskiegolingwisty,folklorystyiliterata,FlorianaCeynowy,wynikałyzeświadome-
gomentalnegopowrotudohistoriiKaszubów,ichjęzykaoraztradycjikulturowej.JerzyTreder,
omawiającproblemkaszubskiegodorobkuliterackiego,oFlorianieCeynowiepisze:nKaszubski
jakojęzykliterackiniejestwcaletakmłody,choćjegopoczątkiprzypadają–jakwiadomo–do-
pieronapołowęXIXw.,kiedytojednocześniezkilkomaniewielkimi,aleistotnymitekstamiwy-
stąpiłFlorianCeynowa,ujawniającwnichswójpoglądnakaszubszczyznę,którązrównywałzin-
nymijęzykami,przypisującjejuniwersalnefunkcjecywilizacyjne,azatemnietraktowałjejjedy-
niejakoodmianędomowąwobecinnejoficjalnej,tj.polskiej”.(tenże,Czynnikiaktywizująceroz-
wójkaszubszczyznyliterackiejdziś,nActaCassubiana”2001,t.III,s.149).J.Treder,powołując
sięnaA.Heinza,piszącojęzykukaszubskimwkontekściejegorozwojuhistorycznego,odwołuje
siędoinnychjęzykóweuropejskich:białoruskirozwijasiępodkoniecIwojnyświatowej,zaśma-
19
