Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Najszerzejrealizowanesądzisiajbadanianadposzczególnymiautorami,tematami
imotywamiliterackimi,którestalepodnosząważnośćkulturowychzwiązkówkaszubsko-
-polskich,ukazującswoistąbinarnośćtożsamościowąKaszubów.Zaprzykładmożetupo-
służyćpracaJanaWalkuszaoBernardzieSychcie
46
czyStanisławaJankegooHieronimie
Derdowskim
47
.Bardzoważnąrolęodgrywająwtymzakresiebadańksiążkizbiorowe
oistotnychdlatradycjikaszubskiejautorach,którezawierająwsobiepartiezarównona-
ukowe,jakipopularyzatorskieczywspomnieniowe.MyślętutajoseriiwydawniczejnPro
memoria”realizowanejprzezInstytutKaszubskiwrazzinnyminakładcami
48
.Szukając
dlategorodzajupublikacjiuogólnienia,należypodkreślićmemuarystycznyaspekttych
wydawnictw,którypoleganazestawianiuwjednymmiejscuwspomnień,relacji,doku-
mentów,materiałówikonograficznychzwiązanychzdanymautoremlubautorką.Mniej
istotnąkwestiąjestwtakimukładziedobórmateriałuanalitycznegoiinterpretacyjnego
danejtwórczości,któryreprezentujeróżnemetodologiebadańliterackich,jednakskrom-
niereprezentowanajestantropologialiteraturyczykrytykatematyczna,zaśzupełnienie-
obecnesąmetodybadawczewypracowanewkrytycefeministycznejlubpostkolonialnej.
Kaszubocentryzm.Publicystykaanaukowość
Zideąsamodzielnościjęzykakaszubskiegowobecinnychjęzyków(zwłaszczapol-
skiegoczyniemieckiego)pierwszywystąpiłFlorianCeynowa,walczącojegoodręb-
nośćipróbująctworzyćwłasnyjęzykopisu.Pisałwduchuniemaltyrtejskim,emocjo-
nalnieipouczająco,jednakżenależyprzyznać,iżodważnieioryginalnie:
JuJewJêlgjczas,abéżódenKaszébasęnJevstédzêłpòkaszébskugadac;bòchtérentorobj,
tengvésnonjgdénJepòméslêł,żewònJezbóJcąprzecivkoswòJimstarszim,żewònJezbóJcą
przecivkoswòJimbracąmésostrąm,żewònJezbóJcąprzecivkoswòJimkrevniméprzé-
jaceląmlatdzecinnéch;Jednimsłovę,żewònjezbóJcąprzecivkoswòJèmucałèmunarodovj.
[...]Przeklętimbèł,JeébądzenavJecznèczasékòżdi,conJetcziswòJichstarszéch,jeJich
mòvé;atrzérazéprzeklętim,chtosęvstédziswòJèmôvémacerzinskJè
49
.
Trudnouznaćtegotypu–jakzacytowanaczyinne–luźneuwagiojęzykukaszubskim
Ceynowyzakonsekwentnierealizowanąstrategięakademicką,nawetjaknawzorzecna-
ukowościpołowyXIXwieku.Tymniemniejwjegopasjikrytycznejipostulatachbadaw-
czychwidaćokreślonenastawienieczypostawęideowo-metodologiczną,przejawiającą
sięwchęcistworzeniacałościowegosystemumyśleniaokaszubszczyźnie
50
.
ZbliżenidoFlorianaCeynowywdocenianiusamodzielnościjęzykaKaszubbyli
nzrzeszeńcy”(AleksanderLabuda,JanTrepczyk,JanRompskiczyStefanBieszk).
1111111
twórcówwżyciupublicznym.W:Literaturakaszubskawnauce…,s.141-163;Tegoż,Piśmiennictwo
kaszubskiewopiniachbadaczy.W:WkręgubadaczykulturyKaszubiPomorzaXIXiXXwieku,red.
J.Borzyszkowski,Słupsk-Gdańsk2008,s.218-241.
46
J.Walkusz,Piastunsłowa.Ks.BernardSychta(1907-1982),Gdańsk-Pelpin1997.
47
S.Janke,Derdowski,Gdańsk2002.
48
DotychczaspowstałypracezbioroweoLechuBądkowskim,TadeuszuBolduanie,RóżyOstrowskiej,
AnnieŁajming,BernardzieSychcie,JózefieCeynowie,LeonardzieBrzezińskim,MariiKowalew-
skiej,EdmundzieJonasie,ks.JózefieTischnerzeiFeliksieMarszałkowskim.
49
F.Ceynowa,Skôrbkaszébskosłovjnskjèmòvé,Svjecè1868,nrVI,s.97-98.Cytatworyginalnejpisowni.
50
Patrz:J.Treder,Wstęp.W:F.S.Ceynowa,RozmòwaPòlôchazKaszëbą,RozmòwaKaszëbëzPòlô-
chã,oprac.J.Treder,Gdańsk2007,s.21-44.
26
