Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Moskwin,„Teatrbiałoruski1920-1930.Odrodzenieizagłada”,Warszawa2014
ISBN978-83-7798-177-1,©byBELStudio2014
Wstęp
11
dolipca1920r.31VII1920,powkroczeniudoMińskaArmiiCzerwonej,po-
nownieproklamowanoBSRR.NaczeleadministracjiradzieckiejnaBiałorusi
stanąłAlaksandrCzarwiakou,którypołączyłdwiefunkcje:przewodniczące-
goCentralnegoKomitetuWykonawczego(quasi-parlamentu)iRadyKomisa-
rzyLudowych(rządu)Białorusi.PrzywódcyBRL,którzyod1919r.znajdowali
sięnaemigracji,nieuznaliutworzeniaBSRRiuważaliwprowadzeniewładzy
radzieckiejzaokupację.Takżewśródludunarastałoniezadowoleniezradziec-
kichporządków.Zaczęływybuchaćpowstania,jednakopórzostałstłumio-
ny.Traktatryski(18III1921)pomiędzyPolskąaRosjąRadzieckąiUkrainą
Radzieckąprzypieczętowałpodziałziem,zamieszkałychprzezBiałorusinów,
międzyRosjęaPolskę.Napoczątku1921r.BSRRpodpisałaumowęzRosyj-
skąSocjalistycznąRepublikąRadziecką(RSRR),a30XII1922stałasięczęścią
ZSRR.oznaczałotopodporządkowaniesięwładzomcentralnymwMoskwie.
Poszerzyłsięterenrepubliki:w1924otrzymałaona15powiatówzeskładugu-
berniwitebskiej,smoleńskiejihomelskiej,aw1926r.-powiatyhomelskiirze-
czycki.WtensposóbobszarBSRRzwiększyłsięz52tys.km²do125tys.km²,
aliczbaludności-zpółtoramilionadoprawiepięciumilionów.W1926r.Bia-
łorusiniwrepublicestanowili80,6%mieszkańców,Żydzi-8,2%,Rosjanie-
7,7%,Polacy-2%,aresztatobyliUkraińcy,Łotysze,Litwini,NiemcyiTatarzy.
W1921r.władzabiałoruskazwróciłasięzpropozycjąpowrotudoojczyzny
wszystkichurodzonychnaziemiachbiałoruskichosób,któremogłybywziąć
udziałwodbudowiekulturynarodowej.Licznagrupaprzyjechałazodessy:
bylitom.in.AntonBalicki,AleśLażniewicz,MichajłaHramyka.Popowrocie
zajęlioniwradzieckiejBiałorusiwysokiestanowiska,np.AlaksandrCzarwia-
kouzostałprzewodniczącymCentralnegoKomitetuWykonawczegoBSRR,A.
Balicki4-najpierwzastępcą,anastępniekomisarzemLudowegoKomisariatu
oświaty,UsiewaładIhnatouski5-komisarzemLKo,anastępnieprzewodni-
czącymInstytutuKulturyBiałoruskiej.
Ruchteatralnyzacząłsięuaktywniaćtużpozniesieniuzakazuuży-
waniajęzykabiałoruskiego.Intensywniepowstawałyamatorskieze-
społyteatralne.NajwiększesukcesyodniósłPierwszyBiałoruskiZespół
4
AntonBalicki(1891-1937)-polityk.Absolwentseminariumnauczycielskiego
(1913),studiowałwInstytuciePedagogicznym(Witebsk).Zastępcakomisarza(1921-1926)
ikomisarzLKo(1926-1929).CzłonekIKB(kierowniksekcjibiałoruskiegojęzykailitera-
tury).MiałdużywkładwprocesbiałorutenizacjiszkolnictwawBSRR.Aresztowany(1930)
iskazanyna10latpobytuwłagrach,apóźniejrozstrzelany.
5
UsiewaładIhnatouski(1881-1931)-historyk,politykidziałaczspołeczny.Absol-
wentuniwersytetuwDorpacie(ob.Tartu,1911).KomisarzLKo(1920-1925),przewod-
niczącyIKB(1926-1928),dyrektorAkademiiNaukBiałorusiiInstytutuHistoriiANB.
opublikowałKrótkizaryshistoriiBiałorusi(1919),1863roknaBiałorusi(1928).Miałduże
zasługiwtworzeniuwyższegoszkolnictwabiałoruskiegoiodrodzeniukulturybiałoruskiej.
W1930r.zostałoskarżonyonoportunizmnarodowy”iusuniętyzpartii(1931),wrezultacie
czegopopełniłsamobójstwo.
