Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadnieniateoretyczne
Wewspółczesnejhumanistycegatuneknstajesięspołecznienacechowa-
nymsubkodemkultury,mającymswą«ideologię»,siłęoddziaływaniaizakres
«władzy»”(Sendyka2006:277),dlatego,jaktwierdziEdwardWilson,noile
elektronjestrzeczywiścieelektronem,jonjonem[...],togatunekjestrzeczą
dlasiebie,którazaledwiedzielipewnewłaściwościzwiększościąinnychga-
tunkówprzezpewienczas”(Wilson1999:57).Kryzysgenologiiliterackiej,
ojakimmożemyprzeczytaćm.in.uI.Opackiego(1999),atakżewszkicuSta-
nisławaBalbusaopatrzonymznamiennymtytułemZagładagatunków5(1999),
wrzeczywistościokazałsiękryzysemdotychczasowegosposobupojmowania
nczystegogatunku”,nieprzystającegoczęstodowspółczesnejliteratury,którą
wdużejmierzecechujesylwiczność(por.Nycz1984),hybrydowość(por.Gro-
chowski2000).Wymagatoprzedefiniowaniagatunku,czegopodjąłsięm.in.
E.Balcerzan,definiującgojako:npowtarzalnąkombinacjęchwytów-decydu-
jącychokompozycji(morfologii)tekstu,komunikacyjnieukierunkowanych
izdeterminowanychprzezmateriałoraztechnikęprzekazu”(Balcerzan1999:
10).Szczególnieistotnewydająsięwtymujęciudwaelementy.Pierwszyto
zmiennośćgatunkuwzależnościodmedium,drugitomateriał,którym,we-
długE.Balcerzana,sązarównoszerokopojmowanetekstyartystyczne(sym-
fonia,sonet,horror,instalacjaplastyczna),jakinieartystyczne(mapa,pod-
ręcznik,regulaminmusztry,toast,konferencjaprasowa,nabożeństwo6itd.).
Takiepodejścienotwiera”furtkędlagenologiilingwistycznej,któraprzedmio-
temswoichrozważańuczyniłaprzedewszystkimtekstyużytkowe.Pokazuje
również,żegatunekniemacharakterustałego,ewoluujewzależnościodme-
dium,atakżesytuacjikomunikacyjnej.
PodejścieE.Balcerzanawydajesięnajbliższeinajbardziejspójnezkon-
cepcjągatunkureprezentowanąwtejksiążce.Zwracasiębowiemuwagęna
zależnośćodmedium,atakżenaodmiennośćsytuacjikomunikacyjnejjako
5Jakzaznaczaautor,tytułtentocytat-jesttojednocześnietytułwierszaWitoldaWo-
roszylskiego.
6Skoronabożeństwo(anietylkotekstliturgiczny)jestujętewramygatunku,totakże
meczmógłbyzostaćpotraktowanyjakobytgenologiczny,którycechujepowtarzalna
kombinacjachwytów.Ichoćdlanaszychrozważańistotniejszajesttelewizyjnatrans-
misjasportowajakotekstkultury,toujęciewramygenologicznesamegowidowiska
sportowegopokazujenanieustanneuwikłanieczłowiekawświatgatunków.Potwier-
dzarównieżtezęE.Balcerzana,żenzkażdegotekstumogązostaćwygenerowanere-
gułygatunku”(Balcerzan1999:10).
24
