Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sięwówczasuznanie,żetemoralneintuicjezaszczepiławnaszychumysłachjakaś
siławyższa.Widokniezwykłejformacjichmurpodczaswieczornegospacerupo
błoniachmożezainspirowaćdosformułowaniaargumentuzpiękna:dlawielutakie
doświadczeniaestetycznewskazująnaistnienieBoga.Takieintuicjedotyczącepro-
jektu,istnienia,sprawstwa,moralnościczypiękna,którepojawiałysiępowielokroć
wróżnychtradycjachreligijnych,wciążpozostająważnympunktemodniesienia.
Chociażprzesłankiargumentówteologiinaturalnejsązgodneznaszymiintu-
icjami,wielokrotniepoddawanojekrytyce.AutorzytacyjakDavidHume,krytyko-
waliargumentzprojektunaniemalstolatprzedtym,jakCharlesDarwin(2009b)
iAlfredR.Wallace(1858)rozwinęliteoriędoborunaturalnegojakonaturalistycz-
negomechanizmuwyjaśniającegoporządekprzyrody.Zuwaginato,żeobecnie
szczegółowoznamymechanizmdziałaniadoborunaturalnego,argumentzprojektu
straciłwielezeswojejpoczątkowejatrakcyjności.Wodpowiedzinaróżnewersjeargu-
mentukosmologicznegokrytycywskazywalimożliwość,żeistnieniewszechświata
jestfaktempodstawowym,którypoprostuniewymagawyjaśnienia(Grünbaum
2000),anawet-cojeszczebardziejzagadkowe-żewszechświatsamjestprzyczyną
swojegoistnienia(Smith1999).
Intuicjesądziwne:ci,którzyjeżywią,traktująjejakopewne,czasemwręcz
oczywiste.Innymzkoleitesameintuicjewydająsięcałkiemnieoczywiste,nacią-
ganeiłatwedopodważenia.Podobniemożebyćzintuicjami,naktórychopierają
sięargumentyteologiinaturalnej.Jednymzeźródełniezgodymożebyćto,żeocena
racjonalnościintuicjijestuzależnionaodżywionychwcześniejprzekonańiocze-
kiwań.Chociażbyuznanie,żekażdarzeczmusimiećprzyczynęswojegoistnienia,
potencjalniezależyodprzekonańdanejosobynatematistnieniaBoga.
Jakdotądudałonamsięwskazaćdwiezagadkowecechyargumentówteologii
naturalnej:opierająsięnaniewyszkolonychintuicjach,któreniektórymwydająsię
pewneioczywiste.Jednocześnieniebyłoiniemazgodycodopoprawnościtychin-
tuicji.Niektórzyfilozofowie(Alston1991;Nagel2012)twierdzą,żeleżąceupodstaw
filozofii-acozatymidzie,teologiinaturalnej-intuicjepowinniśmytraktowaćjako
przykładyzwyczajnegorozumowania.Dowodzą,żemiędzyintuicjamiatakimiwła-
dzamipoznawczymijakpercepcjazachodziznaczącaciągłość.TomasReidwysunął
hipotezę,żeniektóreintuicje,któreokreśliłmianemprzekonańzdrowegorozsądku,
sąnaturalnymwytworemnaszychwładzpoznawczych.Chodzitumiędzyinnymi
oprzekonanieotym,żenaszapercepcjajestgodnazaufania,żeświatzewnętrzny
wobecumysłunaprawdęistnieje,żeinniludzieposiadająumysłyiżeindukcjajest
codozasadywiarygodnąmetodąrozumowania.Odrzucająctakieintuicje,znacząco
utrudnilibyśmysobiemożliwośćinterakcjizeświatem:niebylibyśmyzdolniwchodzić
wrelacjezinnymiludźmi,dokonywaćuogólnieńaniufaćswoimzmysłom.Według
Reidazatemniedasięracjonalniewątpićwprzekonaniazdrowegorozsądku.
12
Wprowadzenie
