Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
JoannaDanielska
OnęstarąmożemyzaśpiewaćoJopie
Abo,jeśliżenietę,tedyopotopie,
Owejteżtamwięcradzisłuchająosądzie,
Todadząinaczworo,kędywdobrymrządzie5.
Wiemyzatem,iżnajpóźniejwXVIIwiekuutwórstałsięzasprawą
przekazuustnegoelementemkulturyludowej.Cociekawe,przetrwał
wniejdodzisiaj,chociażobecniepełniinnąjużfunkcję.Należydopieśni
wykonywanychpodczaspoprzedzającychpogrzeburoczystościfuneral-
nych,gromadzącychbliskichiznajomychosobyzmarłejnaczuwaniuprzy
jejciele.Zwyczajśpiewaniapieśniżałobnychwprzerwachmiędzymodli-
twamiprzetrwałnawielupodlaskichwsiach6.Zróżnicowanetematycznie
utworywykonywanesąnaogółwoparciuorękopiśmiennezbiory,prze-
chowywaneprzezwykonującejepłaczki7.Zeszytymieszkańcówtejsamej
wsimajątakisamzestaworazukładpieśni,jednakróżniąsięnaogółod
podobnychzbiorównależącychdomieszkańcówsąsiednichwiosek.Wrę-
kopiśmiennychwersjachutworówmożnazauważyćzarównowpływkultu-
ryoralnej(wykonawcyznająwieleutworównapamięćiczęstomodyfikują
niektórefragmenty),jakizapisudrukowanego,ponieważczęstowidoczny
jestichzwiązekzkancjonałami8.
5Peregrynacjadziadowska,[w:]AntologialiteraturysowiźrzalskiejXVIiXVIIwieku,
oprac.S.Grzeszczuk,Wrocław1966,s.256.Zob.też:J.Sokolski,Pieśńdziadowska,[w:]
Słownikliteraturystaropolskiej(Średniowiecze–Renesans–Barok),red.T.Michałowska,
Wrocław2002,s.643;idem,DziadowskapieśńoSądzieOstatecznymzwiekusiedemnastego,
nPraceLiterackie”1995,nr34,s.5–10.
6Istniejebogataliteraturadotyczącaantropologicznego,muzycznego,religijnegooraz
historycznoliterackiegoaspektupieśnipogrzebowych.Wartykuletymbędęjednakomawiać
wykonywanąnapogrzebachPieśńoświętymJobieprzedewszystkimwkontekścietradycji,
zktórychsięwywodzi.
7Sątonietylkopieśnipogrzebowe,aletakżem.in.tekstyhagiograficzne,utworypo-
święconeMaryi,OpatrznościBożej,wizjomkońcaświata.Wykonujesięteżniecoprze-
kształconąparafrazęPsalmu30JanaKochanowskiego.Mimotozezbiorówkorzystasię
wyłączniepodczasuroczystościżałobnych.
8Bardzobliskizwiązekzkonkretnymkancjonałem(niestetybrakpierwszychstron
uniemożliwiajegoidentyfikację)możnazauważyćwpołożonejniedalekoŁomżywsiGieł-
czyn,gdzieobokzbiorówrękopiśmiennychzachowałsięzbiórdrukowany.Wedługmiesz-
kańcówwsiosoba,któraprzechowujekancjonał,jestzobowiązanadośpiewaniapodczas
wszystkichokolicznychuroczystościpoprzedzającychpogrzeby,podczasgdywłaściciele
śpiewnikówrękopiśmiennychmogąuczestniczyćwnichwedleuznania.
