Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
12
Dorobekpsychologiiabadanianadterroryzmem
Wielehipoteziteoriipsychologicznychwydajesiępotencjalnieużytecznychzpunktu
widzeniabadańnadterroryzmem.AnthonyJ.Marsella6proponujewtymkontekście
zwrócićuwagęm.in.nanastępująceidee:
1.Freudowskapsychoanaliza,jakkolwiekpoddawanaostrejiuzasadnionejkrytyce,
proponujekilkainteresującychkoncepcji:agresjaiprzemocwobecsymboliwładzy
reprezentujefundamentalną,pierwotnączęśćludzkiejpsyche–terroryzmmożnarozu-
miećjakowyrazowychpierwotnychimpulsów;koncepcjaobronnychmechanizmów
ego:projekcja,zaprzeczenie,wyparcie,mechanizmkozłaofiarnego,racjonalizacja–ter-
roryzmmożnarozumiećjakoswoistąreakcjęobronnąego;
2.AlfredAdlerzakładał,iżwludzkiejnaturzeleżypierwotnyimpulskuosiąganiu
przewagi–możeonuleczniekształceniuitransformacji(zwłaszczawreakcjinapoczu-
cieniższości),wskutekczegozapewnianiesobieprzewagiodbywasiępoprzezsiłę,wła-
dzę,supremację,dominacjęikontrolę–terroryzmmożnaturozumiećjakoaspołeczną
iagresywnąreakcjęnapostrzeganąpodrzędność,którejcelemjestzapewnieniesobie
oczekiwanejprzewagi.
3.ErichFrommsądził,żekomplikacjeżyciacodziennegoprzerastająmożliwości
wieluosób,którepróbująuwolnićsięodbrzemieniaodpowiedzialnościorazdelegować
decyzjenainnepodmioty.Konsekwencjąjestślepeposłuszeństwowobecautorytetów,
któreumożliwiająucieczkęodwolności,oferujączarazempoczuciesensuiznaczenia
orazjasnozdefiniowanejtożsamości.Terroryzmmożnawięcrozumiećjakopsycholo-
gicznąreakcjęucieczkowąorazjakoformępatologicznychzachowańwyłaniającychsię
wskutekuniemożliwieniarealizacjipodstawowychludzkichpotrzeb.
4.RolloMayjakopodstawowyludzkiimpulstraktowałposzukiwanieceluiznacze-
nia.Wsytuacjigdytepotrzebyniemogąbyćrealizowane,możetoprowadzićdognie-
wu,frustracjiiwreszciedoprzemocy.Stosowanieprzemocyzkoleimożewytworzyć
fałszywepoczucieznaczeniaicelu,potwierdzanychpoprzezdestrukcyjnedziałaniawo-
becludziiinstytucjipostrzeganychjakoograniczająceludzkienadziejeimożliwości.
5.AlbertBandura–pomocnewrozumieniuterroryzmumogąbyćjegokoncepcje
modelowania,imitacjiidążeniadoskuteczności.Terroryścipróbująuzyskaćkontrolę
osobistąprzezswojedziałania.Poprzezmodelowanieiimitacjęterroryzmstajesięakcep-
towalnymsposobemradzeniasobiezproblemamiorazsposobemustalaniacelów.
6.JosephBerkezająłsięanaliząuczuciazazdrościjakomotywacjizachowania,
zwłaszczagniewu.Zazdrośćmożewywoływaćpatologicznereakcje,bazującenaprymi-
tywnych,atawistycznychemocjach.Resentymentosiągawysokipoziomintensywności
istanowiuzasadnienieprzemocywumyślesprawcy.Wśródterrorystówistniejąpodstawy
dozazdrości–niemająonisiłyaniwładzy,któreumożliwiłybyimkontrolowanieich
6A.J.Marsella,Reflectionsoninternationalterrorism:Issues,conceptsanddirections,w:F.M.Moghad-
dam,A.J.Marsella(red.),UnderstandingTerrorism.PsychosocialRoots,ConsequencesandInterventions,
AmericanPsychologicalAssociation,Washington,D.C.2003,s.24–27.
