Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.POLSKiEBADANiAGENOLOGiCZNE
25
Sytuacjanadawczaoznaczakonkretnystanczynnikówzewnętrznych,które
aktywizująnadawcęiwpływająnajegostanpsychiczny.Kształtująoneprzed-
miotkomunikatu,jegoujęcieiprzedstawienie.Sytuacjaodbiorczaniezawszepo-
krywasięzsytuacjąnadawcząwczasie,mateżinnyośrodek-odbiorcębędącego
wykładnikiemtejsytuacji.Udanykomunikatjęzykowyzachodziwprzypadku
zaistnieniaharmoniipomiędzysytuacjąnadawcząiodbiorczą.Sytuacjanadaw-
czo-odbiorczajestkonsytuacjącałościkomunikatu.
Polecelukomunikatuoznaczajegofunkcję:wychowawczo-dydaktyczną,in-
formacyjno-przedstawiającą,ekspresywno-impresywnąlubrozrywkowo-autote-
liczną.Funkcjetewykazującharakterpraktycznylubhumanistyczny,zaśwprzy-
padkuistnieniakilkufunkcjiwdanejwypowiedzi,występujązwyklewrelacji
nadrzędnościipodrzędności.
Poleprzedmiotujestgłównądźwigniąsensownościkomunikatu,nieistnieją
bowiemkomunikatybezprzedmiotowe.Poleujęciaprzedmiotumożebyćróżne
dlategosamegoprzedmiotu.
Tworzywoprzedmiotutojegonaturaiśrodkiwyrazu(komunikatgestyczno-
mimiczny,ikonograficzny,językowy).Przedstawienieiwyrazuzależnionesąod
tworzywa-tostylistycznyaspektkomunikatu(strukturajęzykaiśrodkijęzy-
kowe).Języktraktowanyjestjakokod,znanyzarównonadawcy,jakiodbiorcy,
(dziękiczemukomunikatmożezaistnieć)3.
TeoriaStefaniiSkwarczyńskiejdodziśinspirujebadaczygatunków,którzy
wróżnymstopniuczerpiąnatchnieniedlaswoichkoncepcji,wzbogacającjąodo-
datkoweaspektyopisu,np.elementypragmatyczneisocjolingwistyczne.
Przeniesienieosiągnięćgenologiiliteraturoznawczejnagruntjęzykoznaw-
stwaiutworzenieterminungenologialingwistyczna”zaproponowałAntoniFur-
dal,którywidziałpolejejdziałalnościjakoopisiklasyfikacjękomunikatówjęzy-
kowych4.KolejnąfaząbadańnadgatunkamibyłakoncepcjagenrówmowyAnny
Wierzbickiej,wktórejgatunektonciągprostychzdań,wyrażającychzałożenia,
intuicjeiinneaktyumysłowemówiącego”5.Badaczkanawiązujedokoncepcji
genrówMichaiłaBachtinaiwłasnejteoriisemantykielementarnychjednostek
znaczeniowych.Koncepcjatapodkreśla,iżkażdakulturamaswójwłasnyzasób
charakterystycznychdlaniejaktówmowyigatunkówmowy,zarównotychpro-
3WięcejnatematpolskiejgenologiiliterackiejikontynuacjibadańS.Skwarczyńskiej,por.
R.Cudak,Rzutokanapolskągenologięliteracką,[w:]Polskagenologialiteracka,red.D.Osta-
szewska,R.Cudak,Warszawa2007,s.13-44.Natematewolucjigatunkówpor.takżeA.Wilkoń,
Gatunkipierwotneiwtórnewperspektywiehistorycznejiwspółczesnej,[w:]Gatunkimowyiich
ewolucja,t.1:Mowypięknowielorakie,Katowice2000,s.13-19.
4Por.A.Furdal,Genologialingwistyczna,nBiuletynPolskiegoTowarzystwaJęzykoznawcze-
go”1982,t.39,s.61-70.Por.takżeD.Ostaszewska,Genologialingwistycznajakosubdyscyplina
współczesnegojęzykoznawstwa,[w:]Polskagenologialingwistyczna,red.D.Ostaszewska,R.Cu-
dak,Warszawa2008,s.11-42.
5A.Wierzbicka,Genrymowy,[w:]Tekstizdanie,red.T.Dobrzański,E.Janus,Wrocław1983.
