Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.ANGLOSASKiEBADANiAGENOLOGiCZNE
37
paradygmatycznympojęciuwyboru,nawiązującadopracFerdynandadeSaus-
sure’a,BronisławaMalinowskiego,JohnaR.Firtha,LouisaHjemsleva,praskiej
szkołystrukturalizmuiamerykańskichlingwistówantropologicznychFranza
Boasa,EdwardaSapiraiBenjaminaL.Whorfa.Koncepcjatajesttrzypoziomo-
wymmodelem,obejmującymsemantykę(znaczenie),leksykęigramatykę(treść)
orazfonologię(dźwięk).Organizacjanakażdympoziomieopierasięnapara-
dygmatycznymsystemie,któryjestzbioremopcjiztakimwarunkiemdostępu,
żetylkojednaopcjamożezostaćwybranadlaspełnieniaokreślonegowarunku.
Strukturajestkonfiguracjąelementówfunkcjonalnych-funkcjilubwiązekfunk-
cji.Funkcjetesąmotywowane(niearbitralne)wodniesieniudorealizowanych
przeznieopcji.Gramatykajestcałościąmotywowanąwodniesieniudoseman-
tyki.ZgodniezkoncepcjąMichaelaHalliday’aarbitralnośćzachodzipomiędzy
treściąawyrażeniem(pomiędzyleksykąigramatykąafonologią).Językskłada
sięzezbiorusystemów,któryoferujeautorowiwybórwsposobietworzeniazna-
czeń.Jednazgłównychprzedstawicielektegonurtu,SuzanneEggins41,propo-
nujemodeljęzyka,wktórymdyskursjestpostrzeganyjakotekstwkontekście
iktóryzmierzadooddzieleniatekstuodkontekstu.Koncepcjataopierasięna
czterechtwierdzeniachteoretycznychojęzyku:1)językjestużywanyfunkcjo-
nalnie,2)jegofunkcjąjestniesienieznaczenia,3)naznaczeniewpływakontekst
społeczno-kulturowyi4)procesużywaniajęzykajestprocesemsemiotycznym,
wktórymludzietworząznaczeniepoprzezdokonywaniewyborówjęzykowych.
Znaczeniemacharakterspołecznyiwpływanaformęjęzykową,czyliformasłu-
żyfunkcjispołecznej.
Pierwszeważnetwierdzeniewlingwistycesystemowo-funkcjonalnejmówi,
żeużyciejęzykajestsemiotykąspołeczną.Oznaczato,żejęzykjestsystemem
tworzącymznaczenie.Wprzypadkujęzyka,poziomznaczeniapozwalaużytkow-
nikowiutworzyćnieskończonąliczbęznaczeńzograniczonychzasobówleksy-
kalno-gramatycznych.Semiotykaniejesttubadaniemznaków,alesystemuzna-
kówlubsystemuznaczeń.Semiotycznycharakterznaczeniaumożliwiajęzykowi
tworzenieznaczenia.Drugietwierdzenietraktujejęzykjakoprocesspołeczny.
Jesttojedynysystemsemiotyczny,któryzawierawsobiecałośćludzkiegodo-
świadczeniaiwszystkieludzkierelacje.Dlategoteżjęzykniejesttraktowany
jakomonolitoddzielonyodspołecznegokontekstualnegoużycia,alejakoczęść
systemuspołecznego(kultury).Formyjęzykakształtowanesąprzezkluczowe
właściwościkontekstusytuacji,któremożnaopisaćwkategoriachzmiennych
rejestru:field(dziedzina,temat),tenor(brzmienie,stopieńformalności)imode
(sposób)(Eggins,Halliday,Hasan).Fieldnawiązujedozachodzącejdziałalności,
tenorodnosisiędorelacjipomiędzyuczestnikamiamode-dokanałukomunika-
cji.Językpełnitrzymetafunkcje:ideacyjną-interpretującludzkiedoświadcze-
41S.Eggins,AnintroductiontoSystemicFunctionalApproach,Londyn1994.
