Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zwierzętawolneoddrobnoustrojów(germfree)sąodpornenarakotwórczedziała-
nieDMH.Wskazujetonarolęflorybakteryjnejprzewodupokarmowegowaktywa-
cjimetabolicznejtegozwiązku.Wykazanorównież,żemetylohydrazynai1,2-di-
metylohydrazyna,pobieranezwodądopicia,wywołująnowotworykątnicy(jelita
ślepego)umyszyichomików.Rolatychksenobiotykówwetiopatogenezienowo-
tworówprzewodupokarmowego,azwłaszczarakaokrężnicy,uczłowiekaniezo-
stałaustalona.
Fekopenten12(FP12)jestnienasyconym,eterowozwiązanymlipidemwystę-
pującymwkaleczłowieka.Jestonwytwarzanyprzezbeztlenowąmikrofloręokręż-
nicy.Związektenwykazujegenotoksyczneikancerogennedziałanieunoworod-
kówmyszy.PrawdopodobnieFP12jestinicjatoremipromotoremrakaokrężnicy
uczłowieka.Działanietoprzypuszczalniezachodziwwynikubezpośredniejalkila-
cjiDNAorazdrogąpośredniąnaskutekuszkodzeniaDNAprzezrodnikitlenowe.
UdorosłychgryzoninieobserwowanokancerogennegodziałaniaFP12,okrężnica
dorosłychzwierząt,ibyćmożeczłowieka,mazatembiochemicznemechanizmy
chroniącejąprzedkancerogennymdziałaniemtegozwiązku.
Ważnymczynnikiemryzykarakaokrężnicyjestrodzinnapolipowatośćjelit,
odpowiedzialnazaujawnieniesiętejchorobyprzed40.rokiemżycia.Nowotwory
okrężnicymająpodłożegenetyczne.Naprzykładgruczolakowatapolipowatość
okrężnicycharakteryzujesiębrakiemgenuAPCnachromosomie5.orazmutacja-
migenurasnachromosomie12.igenusupresorowegop53nachromosomie17.
Mutacjepunktowemogąbyćindukowaneprzezchemicznekancerogeny,takie
jakheterocyklicznezwiązkiazotu(HNC).Związkitepowstajązbiałekpodczas
smażenialubgrillowaniamięsairyb.HNCwywołująrakaokrężnicyugryzoni,mi-
możeichstężeniawżywnościsąok.1000razyniższeodrakotwórczychdawekdla
zwierząt.Należypamiętać,żeHNCwykazujądziałanieaddytywne,aponadtonie
wszystkiezwiązkiztejgrupyzostałyzidentyfikowaneischarakteryzowanepod
względempotencjałurakotwórczego.Wbadaniachepidemiologicznychpotwier-
dzonorolęHNCjakoczynnikaryzykarakaokrężnicy,zwłaszczaunszybkich
acetylatorów”(NAT2)inszybkichutleniaczy”(CYP1A2).Obateenzymyuczestni-
cząwaktywacjimetabolicznejHNCdokońcowychkancerogenów.Oileproces
N-oksydacjitychzwiązkówodbywasięwwątrobie,otyleO-acetylacjaprzyudzia-
leNAT2zachodziwtkancedocelowej,tj.wbłonieśluzowejokrężnicy.
Antrachinony,obecnewpreparatachprzeczyszczającychpochodzeniaroślin-
nego,takżeindukująmutacjewkomórkachnabłonkowychjelitagrubego.
Wśródendogennychczynnikówryzykarakaokrężnicyzidentyfikowanozwięk-
szonewydzielaniekwasówżółciowych,azwłaszczakwasudeoksycholowego
ikwasulitocholowego.
Konsumpcjapiwawydajesięcharakterystycznymczynnikiemryzykawystąpie-
niarakaodbytnicy,prawdopodobniezpowoduakumulacjialdehyduoctowego,któ-
rytworzyadduktyzDNAwbłonieśluzowejtegonarządu.
Proceskancerogenezywprzewodziepokarmowymmożebyćmodyfikowany
przezwieleczynnikówendo-iegzogennych.
Pokarmpochodzeniaroślinnegoczęstozawieratoksyny,będącenaturalnymi
środkamiochronyroślin.Zdolnośćroślindowytwarzaniatychsubstancjiwykorzy-
stanom.in.whodowliodpornychodmianziemniaka,którejednakwycofanozhan-
dluzpowoduwysokichzawartościteratogennychsolaninidiakonin.Podobnezja-
25
