Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.Melosik,Tożsamość,ciałoiwładzawkulturzeinstant,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-250-7,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010.
Rozdział1.Ciało,społeczeństwoiwładza
19
Jeślitożsamośćczłowiekajestpostrzeganawznacznejmierzeprzezpryzmat
jegociała,towówczaspunktciężkościjejkonstruowaniazaczynaprzesuwaćsię
z„wnętrza”na„powierzchnię”.Człowiektworzyswojątożsamośćpoprzezbu-
dowaniewizualnegoimage’uswojegociała(oczywiściezgodnieznormamiwy-
nikającymizobowiązującegokształtuwiedzy/władzy).Wartoprzytymzwrócić
uwagęnapewienparadoks:prezentowanezjawiskopotwierdzatradycyjnyKarte-
zjańskidualizmumysł–ciało.Ciałojakośrodekekspresjitożsamości(lubnawet
jakotożsamośćsamawsobie)pozostajeciągleInnym.TenInnyjestpodatnyna
(re)konstrukcje,nawpisywanieorazwymazywaniecoraznowychznaczeń–jest
kowalnyiposłuszny(sformułowanie„jaimojeciało”wyraźniepodkreślatendu-
alizm).Redukcjatożsamościdociałasprawia,żerównieżtożsamośćjestkowal-
na,podatnaiposłuszna,stajesięInnym;przyczymwzwiązkuzcorazszybszymi
zmianamiobowiązującejwiedzyocielecorazczęściejionastajesięstylem.
Podanewyżejprzykładykształtowaniaciałakobiecego(wtymopalenizny)
sąznakomitymiegzemplifikacjami„politykiprzyjemności”,którąprowadzisię
wobecciał.Przyjemnośćniejestnigdyaninaturalna,aniniewinna.Wtrakcie
procesówsocjalizacjiludziesąuczeni,czymmogąsięcieszyć,ajakiegorodza-
juprzyjemnościsąimzabronione(zpowodówmoralnych,religijnychczyspo-
łecznych).Wrezultacieposzukująnajczęściejspołeczniesankcjonowanychform
przyjemności,aodrzucająte,któresąwspołeczeństwienieakceptowane29.Przy
czym–powtórzmyrazjeszcze–normywtymzakresieniesąstałe.To,cowjed-
nymmiejscuiczasiemożebyćdozwoloneiwskazane,winnychwarunkachjest
niestosownelubwręczrepresjonowane.
Wewspółczesnymspołeczeństwieciałostajesiępłaszczyznąnieznanychro-
dzajówprzyjemności–tekstem,wktórywpisujesięcoraztonoweformywiedzy
iznaczenia.Jednocześniewiedzatawirujecorazszybciej;znaczeniaprzestająbyć
stabilneijednoznaczne,nabierającharakterusezonowego.Społecznepresjena
rzeczuzyskaniaodpowiedniegociałasąrozproszoneiwewnętrzniesprzeczne.
Kategoriemęskościikobiecości,różnorodnekoloryipejzażeciałamieszająsię
zesobą.Obraz,którywidzimywlustrze,mabyćodbiciemobrazówciałapo-
kazywanychwmediachireklamach.Jednakprowadzonatam„politykaciała”
jestchaotyczna,stylistycznaiupozorowana.JakpiszeI.Chambers,„ciałostaje
sięstrefąplastyczną,przecinanąprzezwielorakiedyskursy,konstruowanąprzez
różnejęzyki,tempaimiejsca,otrzymywaneiprzeżywanezzasadniczoodmien-
nymiucieleśnianymiznaczeniami”30.Jesttojedenzczynnikówfragmentaryzacji
tożsamości.ZdaniemS.Halla,niemożemyjużmyślećojednostcewkatego-
riach„posiadającegocentrum,całościowego,stabilnegoikompletnegoegolub
autonomicznej,racjonalnej»jaźni«”.Jestonasfragmentaryzowana–stworzona
29D.Kellner,MediaCulture.CulturalStudies,IdentityandPoliticsBetweentheModernand
thePostmodern,London1995,s.39.
30I.Chambers,Migrancy,Culture,Identity,London1994,s.23.
