Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kulturoznawstwojakowiedza:przedmiot,metody,instytucje
27
stwiezajmujeproces,wtrakciektóregouczymysięakceptowaćto,oczymwszyscy„wiedzą”.
Jeśliniewiesiętychsamychrzeczy,niemożnataknaprawdęprzynależećdogrupy.Gdybyś
zamierzałpoważniezakwestionowaćkulistośćZiemi,szybkookazałobysię,żeodróżniasz
sięodinnych.Mógłbyśnawetzostaćumieszczonywszpitalu,gdzieprzebywałbyśzludźmi
kwestionującymitakierzeczy4.
Dodaćnależy,żekilkawiekówwcześniejsytuacjabyłabycałkowicieodwrotna.To
osobawyrażającaprzekonanieokulistościziemiznalazłabysięwstaniespołecznej
izolacji.Prawdziwośćipewnośćwiedzyniezawszeidązsobąwparze.Oczywiście,
żewiedzaprawdziwajestpewniejsza.Alenieodwrotnie–wiedzapewniejszawcale
niemusibyćprawdziwsza.Wiedzapewna,atakauchodzizaprawdziwą,totawiedza,
któramawiększyautorytet.Wartośćautorytetujestzkoleipochodnątrwałościdanego
sposobuprzedstawianiarzeczywistości(zakorzenieniadyskursu),zależnegoodautory-
tetuwładzy,tradycji,zdobyciahegemoniiideologicznejwspołeczeństwie5.
Ludziooczywistościichprzekonań(wiedzy)możeutwierdzaćpraktyka.Jeśliwiedzą
jestto,coskutecznewdziałaniu,tonaprzykładzabiegimagiczneszamana,mającena
celuwywoływanieopadówdeszczu,będąuznanezapotwierdzenieposiadaniaprzez
niegowiedzyimocyprawdziwej,gdyposeriirytuałówiinnychdziałańmagicznych
deszczrzeczywiściespadnie.Dobryszamanzazwyczajwie,kiedynależyprzeprowadzić
określonyrytuał.Ajeślideszczniespadnie?Wtedyszamanmożesięusprawiedliwić
działaniemantymagiiinnego,silniejszegoszamana,apozatymduchyniezawszemuszą
gosłuchać.Szamanprzecieżnieoddziałujenanaturębezpośrednio.Czynitopoprzez
kontaktzmocamitkwiącymiwnaturze(mana)lub/iwpotężnymświecieduchów.Aone
–jakludzie–mająwolnąwolę.Pojedynczeniepowodzeniamaganiepowodująjednak
wcalezanikuprzekonańludzioprawdziwościiskutecznościmagii.
Definicjęwłączającąwobrębwiedzytakżewiedzęnienaukowąmożemyrównież
znaleźćwopracowaniuencyklopedycznym.Wedługcytowanegoźródła,wiedzą
wszerokimznaczeniujest
…wszelkizbiórinformacji,poglądów,wierzeńitp.,którymprzypisujesięwartośćpoznawczą
i/lubpraktyczną.Wiedzawtymznaczeniumożeniemiećznaukąnicwspólnego,gdyż
częstoodnosisiędozjawisk,któryminaukawogólesięniezajmuje,zawieratwierdzenia
jawnieznaukąsprzeczneorazniezakładakoniecznościuzasadnianiagłoszonychtwierdzeń
zapomocąproceduruznanychwnauce;występujerównieżwtakichspołeczeństwach,
wktórychnauka(wobecnymrozumieniu)nieistnieje.Wiedzawtymznaczeniujestbadana
przezantropologówspołecznychikulturowych,socjologów,historykówitd.jakoważny
aspektżyciaspołecznego6.
Dogronawymienionychbadaczytakiejwiedzynależałobydołączyćtakżekultu-
roznawców.Niesprowadzająckulturoznawstwadowiedzynienaukowej,chciałbym
zauważyć,żetakąwiedząmusisięonojednakzajmować.Ponadtokulturoznawcy
iwszyscywcześniejwymienienimusząmiećdoczynieniazwiedząpotoczną,zdro-
worozsądkową,opartąnawierzeidogmaciereligijnym,rutyniedoświadczeniażycia
4E.Babbie,Badaniaspołecznewpraktyce,PWN,Warszawa2004,s.28.
5Zob.Ch.Barker,Studiakulturowe,WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków2005,
s.117,470–72.
6Nowaencyklopediapowszechna,s.733.
