Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
ŚwiętyTomaszzAkwinu,Traktatomiłości
stronywystępkilubgrzechypolegającenapewnymwykroczeniu(peccata
transgressionis),czylinauczynieniuczegoś,czegoniepowinnosięczynić,
zdrugiejzaśtakie,którepolegająnapewnymzaniedbaniuczyteżzanie-
chaniu(peccataomissionis),czylinanieuczynieniuczegoś,copowinno
sięuczynić.
Towstępneokreślenieobowiązkówpozytywnychinegatywnychjako
odpowiednikównormnakazującychizakazującychwymagajednakzaraz
uściślenia.Ponieważtwierdzeniejestrównoważnezaprzeczeniuzaprze-
czenia,każdynakazdajesięprzedstawićtakżewpostacirównoważnego
zakazu,mianowiciejakozakazpostępowaniasprzecznegoznakazem.Na
przykładnormanpowinieneśudzielićpomocyczłowiekowipotrzebują-
cemu,jeżelipotrzebującyjestzdanynatwojąpomoc,atyjesteśzdolny
doudzieleniamupomocybeznadmiernegouszczerbkudlawłasnegodo-
bra”
,dajesięująćwpostacinegatywnejnormynniepowinieneśodmawiać
(tzn.nieudzielać)pomocyczłowiekowipotrzebującemu,jeżelitenjest
zdanynatwojąpomoc,atyjesteśzdolnydoudzieleniamupomocybez
nadmiernegouszczerbkudlawłasnegodobra”
.Jeżeliwięcnakazyizakazy
rozróżniamywyłączniezewzględunaichjęzykowąformę,musimypowie-
dzieć,żepozytywnylubnegatywnycharakterjakiejśnormyzależynietylko
odtego,czymaonaformęnakazuczyteżzakazu,lecztakżeodtego,cojest
wniejnakazywanelubzakazywane:czyjesttopewnedziałanieontolo-
giczniepozytywne(wykonaniejakiejśczynności),czyteżpewnedziałanie
ontologicznienegatywne(niewykonaniejakiejśczynności).Normąpozy-
tywnąjestzatemnorma,którawymagapewnegodziałaniapozytywnego
lubzabraniapewnegodziałanianegatywnego;normąnegatywnąjestnato-
miastnorma,którawymagapewnegodziałanianegatywnegolubzabrania
pewnegodziałaniapozytywnego.
TomaszzAkwinuzauważa,że(właściwe)normypozytywnesąmniej
ogólneodnormnegatywnychzarównozewzględunaichzakresczasowy
(quantumadtempora),jakizewzględunaichzakresosobowy(quantumad
personas)
.Mniejogólnezewzględunaichzakresosobowy,tzn.zbiórosób,
wobecktórychnależyjespełnić,normypozytywnesąwskutektego,żenie
mająbyćspełnianewobecogółujednostek,wstosunkudoktórychobo-
wiązująiwstosunkudoktórychmożnabyjespełnić,lecztylkowobecich
określonegowyboru.Choćbowiemnikomuniepowinniśmybezprawnie
