Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
ŚwiętyTomaszzAkwinu,Traktatomiłości
eleemosynassitinpraecepto).Rozpatrywanewnimfaktyczniezagadnienie
możnajednaksformułowaćniecoogólniej,ponieważdziałanianakazane
lubobowiązkowestanowiąuTomaszazAkwinutylkojednązkilkukatego-
riiczynów,dającychsięwyróżnićzewzględunaichnormatywnycharakter
lubstatus.Oddziałańwpewiensposóbnakazanych,czylibędącychjakimś
obowiązkiem(prawnym,moralnymlubteżreligijnym),TomaszzAkwinu
zwłaszczawzakresienormmoralnychodróżniadziałania,któretakże
dobre,aleniewymagane,leczjedyniezalecane,tzn.mającharakternad-
obowiązkowy.Wzakresiedziałańregulowanychnormamiprawaboskiego
pierwszeznich,czyliczynynakazanelubobowiązkowe,przedmiotem
przykazań,natomiastdrugie,czynyjedyniezalecanelubnadobowiązko-
we,przedmiotemtzw.radewangelicznych.Tymdwómkategoriomdziałań
ocenianychdodatnio,czyliuważanychzadobre,odpowiadajądwiesyme-
trycznekategoriedziałań,któreoceniasię(raczejlubstanowczo)ujemnie.
Skrajnymprzeciwieństwemczynównakazanychlubobowiązkowych
czynyzakazanelubtakie,którychmamyobowiązekzaniechać.Skorojed-
nakdokonaniepewnegopozytywnegoczynumożebyćnierazdziałaniem
jedynienakazanym,anieobowiązowym,tozaniechanietegoczynubędzie
zapewneczymśniezalecanym,leczniezakazanym.Ostateczniewięcwkla-
syfikacjidziałań,zgodnychznormatywnąkoncepcjąTomaszazAkwinu,
należałobywyróżnićczynyczworakiegotypu:(1)nakazanelubobowiąz-
kowe;(2)nadobowiązkowe,alezalecane;(3)niezalecane,aledozwolone;
(4)niedozwolone,czylizakazane.
Jeżelirozróżniwszytenormatywnekategorieczynówzapytamy,do
którejznichmożenależećtegorodzajudziałanie,jakudzieleniewsparcia
potrzebującemu,odpowiedźTomaszazAkwinumusibrzmieć:dokażdej.
Pomocudzielanajakiejśosobiemożenależećdokażdejzwyróżnianych
kategorii-byćczynemnadobowiązkowymlubobowiązkowym,lecztak-
żeniezalecanym,anawetzakazanym-zależnieodszereguokoliczności,
związanychzarównozestroną,którejsiępomaga,jakizpomagającą.
Wnajprostszymjednakujęciujejnormatywnystatuszależyoddwóch
głównychczynników:odtego,zczegojestudzielana,orazodtego,naco
sięprzeznacza.Pytającnzczego”mamynamyśliśrodkilubzasobypod-
miotu,któryudzielawsparciainnemu;pytającnnaco”
,odnosimysiędo
potrzebwspieranego,zaspokajanychdziękitejpomocy.Ponieważjednak
środkiosobyudzielającejpomocyoceniasięjakoobfitelubszczupłe,wy-
starczającelubniedostatecznetakżewzależnościodjejwłasnychpotrzeb,