Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Transdyscyplinarność
21
PropozycjeWeinbergastałysięinspiracjądlanowoczesnejtrans-
dyscyplinarności.JejmetodologicznepodstawysformułowałJürgen
Mittelstrass7.Nietylkopotwierdziłonintuicjeamerykańskiegouczo-
nego-mówiąceotym,żeniewszystkiedylematynaukowemożna
rozwiązaćwobrębiedyscyplin,wktórychpowstały-alewskazał
drogędotworzenianowychkompetencjimetodologicznych.Chodziło
tuprzedewszystkimoprzełamaniedominantybadańinterdyscypli-
narnych,którepolegałynadodawaniudyscyplindosiebieitworzeniu
międzynimitrwałychpołączeńwynikającychzprzekonania,żewła-
śnieonebędąźródłemszczególniewartościowychefektówpoznaw-
czych8.
Transnaukaniezmierzaładokonstruowaniatakichfuzji.Zamiast
zawieraniamałżeństwpromowałametodologiczno-poznawczepart-
nerstwo.Wyrastałazprzekonania,żemiędzydziedzinowawspółpraca
powinnaopieraćsięnazachowaniuniezależnościkompetencji.Mó-
wiłaotym,żecelemnowoczesnychbadańniepowinnobyćnachalne
łączeniedziedzin,alekonfrontowanieichpotencjałuwsposóbumożli-
wiającyspojrzenienabadanyprzedmiotzróżnychstron.Dawałamoż-
liwośćoświetleniaobszarównierozpoznanych,marginalizowanych
iniepewnych(równieżzewzględunaryzykopopełnieniabłędów)9,
akcentujących-jakmówiBasarbNicolescu-znaczenietego,coznaj-
dujesiępozadyscyplinami,conienależydożadnejznich,alestanowi
obszarorozmytychkonturachiniejasnymstatusie10.
SpostrzeżeniaMittelstrassa11prowadziłydotrzechkonstatacji.Po
pierwsze,zwracałyuwagęnawartośćsamegoprzekroczenia,uwy-
7J.Mittelstrass,OnTransdisciplinarity,nTrames”2011,nr4,s.329-338.
8Por.m.in.TheSTEAMRevolution.TransdiscyplinaryApproachestoScience,
Technology,Engineering,Arts,MumanitiesandMathamatics,red.A.delaGarza,
C.Travis,Springer2019.
9A.Zeidler-Janiszewska,VisualCultureStudiesczyantropologiczniezoriento-
wanaBildwissenschaft?Okierunkachzwrotuikonicznegownaukachokulturze,
nTekstyDrugie”2006,nr4,s.9-29.
10B.Nicolescu,LaTransdyscyplinarite.Manifeste,Paris1996,s.66.
11RozwinięciemkoncepcjiMittelstrassastałasiępropozycjaHelgiNovotny,
wiedeńskiejfilozofki,którawyznaczyładwatrybybadańnaukowych.Pierw-
szy,tradycyjny,zpodziałemnadyscyplinyinarzędzia,określiłamianemtrybu
pierwszego(ModeA).Drugi(ModeB)opisałajakoprzejścieodtekstuwstronę
kontekstu.Służyćmiałotemuzaangażowaniemożliwiejaknajwiększejliczby
uczestników,prezentującychodmiennepunktywidzenia,posiadającychróżne
