Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Tradycjaazmianaspołeczna
19
ujęciukrajepostsocjalistyczneto,byużyćokreśleniaReinhardaBen-
dixa,„społeczeństwanaśladowcze”,przyswajające,wceluprzy-
śpieszeniawewnętrznychprocesówmodernizacyjnych,sprawdzo-
nedobrzegdzieindziejwzoryirozwiązania(Bendix1984).
Koncentracjauwaginamechanizmachrozwojuspołecznegowy-
pływałaoczywiścienietylkoznaukowejciekawości,alerównież
strategicznegoznaczeniatempaiuwarunkowańprocesówrozwo-
jowychdlazrekonstruowanychpaństwowościwschodnioeuropej-
skich-iszerzej-kształtowaniasięnowegoładugospodarczego
ipolitycznegowEuropiepozakończeniuzimnejwojny.Oczywiście
te-socjologiczneiekonomiczne-teorietransformacjiopierająsię
jednocześnienateleologicznejwizjizmianyspołecznejjakoproce-
su,któregozwieńczeniembędziezbudowanieokreślonegorodzaju
społeczeństwa.Jakpisał,omawiająctenpunktwidzenia,JerzySza-
cki:„[...]przyszłośćkrajówpostkomunistycznychniekryjewso-
bieżadnejniewiadomej:jestnamnaoczniedanajakoteraźniejszość
współczesnegoZachoduichodzinadewszystkooto,jakjąprzybli-
żyć[...]”(Szacki1999,s.129).MichałBuchowskisłuszniezauważył,
żewidzianawtensposóbtransformacjajestjednokierunkowym
przepływemideiiwzorówzZachodunaWschód.Niewielukłopo-
czesięnaZachodziepytaniem,cospołeczeństwapostsocjalistycz-
nemogązaoferowaćwysokorozwiniętymkrajomzachodnim(Bu-
chowski1997,s.73).Państwapostkomunistycznewystępująwroli
importerówdoktrynpolitycznychirozwiązańinstytucjonalnych
wytworzonychwtokuprocesuhistorycznegonazachodzieEuro-
py.Zadaniemspołeczeństwielitregionujestnatomiastprzyśpie-
szoneprzyswajanieowychtreści,przyczymważnymkryterium
społecznejstratyfikacjiwwarunkachprzeobrażeńokazujesięwłaś-
niezdolnośćuczeniasięnowychzachodnichwzorców.Grupyika-
tegoriespołeczneniezdolnedoszybkiegoprzyjmowanianowych
rólstająsięprzegranymiprocesuprzemian(por.Buchowski2004).
Perspektywamodernizacjinaśladowczejnarzucatakżeszczegól-
nespojrzenienaprocesrewitalizacjitradycji.Tenostatnimożeinte-
resowaćteoretykówotyle,oilejestpowiązanyzprocesamirozwo-
jowymi.Odnawianiepewnychtradycjiwydajesiępozytywne,gdy
stymulujeonomodernizację,albogodnepotępienia,gdyteprocesy
spowalnia.JakzauważaPiotrSztompka,procesytransformacjisy-
stemowejprowadządonapięćikonfliktówmiędzytendencjądo
instytucjonalizacjikulturyprorynkowejidemokratycznejzprzeja-
