Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MARCINLUBAŚ
iRumunii(m.in.Mach1997,Verdery1996),MacedoniiiKosowie
(Balcer2002,Duijzings2000),atakżenaobszarachdawnegoZwiąz-
kuRadzieckiego(m.in.Nowicka1999).
Niejestkwestiąprzypadku,żewieleztychodżywającychna
nowotradycjiuznajesięzakontynuatorkiformreligijnegonacjonali-
zmudominującegowtejczęściEuropywokresiemiędzywojennym
czynawetwcześniej.Zezjawiskiemrehabilitacjiiodnowieniapoli-
tycznejaktywnościreligiiinacjonalizmuidziewparzewzrostpoli-
tycznegoznaczeniainstytucjiiorganizacjireligijnych,prowadzący
niekiedydorealizacjiprzezinstytucjepaństwowezadaństawianych
sobieprzezKościołyizwiązkireligijne(takichjakedukacjareligij-
na).Innymwymiaremodnowyprzedkomunistycznychpraktyk
kulturowychjestrenesansetnicznościiregionalizmów.Ideologiete
równieższukająwzorcówdonaśladowaniawokresiepoprzedzają-
cymkomunistycznąmodernizację(Nowak2000,Michna2004).
Procesytezostałyjużdobrzerozpoznaneiopisanewliteratu-
rzepoświęconejpostkomunistycznejEuropieiAzji.Znamienne,
żewdyskusjachisporachdotyczącychtransformacjirewitalizacje
tradycjibyłyrozpatrywaneprzeważniejakozjawiskatowarzyszące
procesomrozwojuspołecznegokrajówEuropyWschodniej.
Faktutakiegoumiejscowieniaproblematykiodnowytradycjina
grunciesystematycznejteoriitransformacjitrudnoniezauważyć.
Niektórymteoretykomwydajesięonniemaloczywistością.Wgłów-
nymsporzenatemattransformacji,debaciemiędzyzwolennikami
modernizacjinaśladowczejatakzwanymikulturalistami,kwestią
podstawowąstałosięustalenieoptymalnychwarunkówrozwoju
społecznegodlapostkomunistycznejEuropy.Rewitalizacjatradycji
przedkomunistycznychzostałanatomiastpotraktowanajakozja-
wisko,które,zdaniemjednych(zwolennikówmodernizacjinaśla-
dowczej)utrudniaunowocześnienie,azdaniemdrugich(kulturali-
stów)sprzyjaijestkoniecznymwarunkiemnowejkapitalistycznej
modernizacji.
Skupmysięnamomentnatejróżnicyzdań.Elitypolityczneikrę-
ginaukowenajczęściejchybapostrzegajątransformacjęspołeczno-
-ustrojowąwkrajachpostsocjalistycznychjakoinicjowanyodgórnie
makrostrukturalnyprocesmodernizacjiimitacyjnej,polegającejna
przetransferowaniuiupowszechnieniuwkrajachEuropyWschod-
niejzachodnichwzorcówinstytucjonalnych:demokracji,wolnego
rynku,społeczeństwaobywatelskiego(Wnuk-Lipiński1996).Wtym
