Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Środowiskoprzyrodniczeijegoprzemiany
(np.londyńskiSt.Pancras).Wokółśródmieśćpowstawałycorazbardziejho-
mogenicznedzielniceprzemysłoweirobotnicze.Zamożniejsiuciekalinazdo-
minowaneprzezniskązabudowęrezydencjonalnąprzedmieścia.Szczególnie
prestiżowebyłydzielnicepołożonenazachódipółnocodstarychcentrów
miastikwartałówprzemysłowych,gdzierzadziejdocierałozanieczyszczone
dymamiiodoramipowietrze.Przyczynytestałyzarozwojemmiędzyinnymi
edynburskiegoNewTownilondyńskiegoWestEndu9.
Ingerencjaczłowiekawkrajobrazprzybierałatakżeinneformy.Już
wXVIIIw.naWyspachBrytyjskichmożnabyłosięnatknąćnatypowekra-
jobrazyindustrialneipostindustrialne.Zakładyprzemysłowe,porty,stocznie,
kompleksykopalnianezhałdaminieprzydatnegourobku,odkrywki,czynne
inieczynnekamieniołomy-wszystkotozajmowałocorazwięcejmiejsca.
WkońcuXIXw.tylkoangielskiekopalniewęglakamiennegorozlokowałysię
na60tys.hektarów.Do1914r.WielkąBrytanięiIrlandiępokryłagęstasieć
kanałówwodnychiliniikolejowych.Toonebyłynajwidoczniejszymiśladami
nowoczesnościwkrajobraziewiejskim.Wkradałysięweńtakże-estetycznie
małoagresywne,lecztylkozpozorunaturalne-parkiizałożeniaogrodowe
otaczającewiejskierezydencjezamożnychwiktorian.Naowe„krajobrazyeli-
tarne”składałysięnietylkonasadzeniadrzew,krzewówczyhektarywypielę-
gnowanychtrawników.Wkomponowywanowniesztucznezbiornikiwodne
izasiedlanojenowymigatunkamizwierząt10.
ProcesyterodziłydalekoidąceskutkidlafloryifaunyWyspBrytyj-
skich.DoXIXw.wAngliiiIrlandiiprzetrwałyjedynieszczątkowefragmenty
pierwotnychlasówliściastych,złożonychzdębów,buków,jesionówibrzóz.
Rzemiosłoiprzemysłpotrzebowałydębówwwiekuod80do120lat,toteż
rzadkopozwalanotymdrzewomrosnąćdłużej.Wstrukturzeodtwarzanych
lasówcorazmocniejobecnebyłyszybkorosnącedrzewaiglaste,zwłaszczaso-
snaszkocka,sadzonaterazdalekopozapołudniowągranicąjejnaturalnego
zasięgu.Wiktorianiebylimiłośnikamidrzewiroślinozdobnych,chętniewięc
introdukowalidośrodowiskaobcegatunki.WXIXw.naWyspachpojawi-
łysięwięcm.in.jodłaDouglasa,świerksitkajski,cyprysikLawsona,paproć
drzewiasta,atakżenoweodmianypetunii,pelargoniiiastrów.Niektórega-
tunkiokazałysiędośćinwazyjne,wypierającroślinyrodzimeiobniżającbio-
dywersyfikacjęzasiedlanychmiejsc.Takbyłowprzypadkukarpobrotujadal-
nego(znanegojakohottentot-fig)czypaprociwodnejzrodzajuAzolla,która
masowozarastaćzaczęłajezioraistawy.
Naciskowiczłowiekaulegałtakżeświatzwierzęcy.Jużwstarożytności
iśredniowieczuzlasówirzekWielkiejBrytaniizniknęłynatrwałeniedź-
21
