Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza:Środowiskoiludzie
Środowiskoprzyrodniczeijegoprzemiany
JakobrazowonapisałBrianW
.Clapp,nawetwykonanieBeethovenowskiej
symfoniiwiążesięzpewnymikonsekwencjamiekologicznymi-acóżdopiero
produkcyjnadziałalnośćczłowieka7.Rozwójcywilizacyjny,którywXVIIIw.
zacząłnabieraćcorazszybszegotempa,niemógłnieodbićsięnaśrodowisku
przyrodniczymWyspBrytyjskich.Najbardziejwidocznymijegoprzejawami
byłyzmianykrajobrazowe,którymtowarzyszyłyprzemianywświecieflory
ifauny.Skrajnienegatywnymskutkiemrewolucjiprzemysłowejbyłozanie-
czyszczeniewód,powietrzaidegradacjawieluhabitatówlądowych.Teostat-
niezjawiskawywołałyzczasemreakcjęwpostacidziałańzmierzającychdo
ochronyipoprawystanuśrodowiskanaturalnegoWielkiejBrytanii.
Oczywistejestto,żenawetuprogurewolucjiprzemysłowejniebyłoto
środowiskodziewicze.Eksploatowaneprzezczłowiekaodczasówprehisto-
rycznych,podniewielomawzględamiprzypominałoonoekosystem,jakipo-
wstałnaWyspachBrytyjskichpoostatnimzlodowaceniuiodcięciuichod
stałegolądu.Najbardziejwidocznezmianykrajobrazowezwiązanebyłyzpo-
stępującądeforestacjąarchipelagu.Jużwczasiepodbojunormadzkiego,ob-
szaryzajęteprzezlasynieprzekraczały20proc.ogółupowierzchniWysp.Do
XIVw.odsetektenspadłdo10proc.,adokońcaXVIIw.do8proc.Mimo
iżwęgielprzejąłzczasemfunkcjęgłównegopaliwaopałowego,aBrytyjczycy
importowalicorazwięcejżywności,zapotrzebowanienadrewnoigruntyorne
nadalbyłoduże.Wefekciepodkoniecinteresującegonasokresulasystano-
wiłyzaledwie5proc.powierzchniWielkiejBrytanii8.
Olbrzymiąwiększośćpozostałychgruntówwykorzystywanorolniczo-
jużtowceluuprawyroślin,jużtonapotrzebyhodowli.Rolnictwosięgało
nietylkopoterenyzajętedawniejprzezlasy.WXIXw.osuszonoizagospo-
darowano3,4tys.km2mokradełFenlandswewschodniejAnglii.Podobne
działaniaprowadzonowśrodkowejIrlandii.Wbrewtemu,copodpowiada-
łabyrozgrzanawizjamidemograficznejiurbanizacyjnejeksplozjiwyobraźnia,
miastaniezajmowaływtedyjeszczezbytwielkichprzestrzeni.W1911r.je-
dynie3,3proc.powierzchniAngliiiWaliistanowiłyobszaryzurbanizowane.
WSzkocjiiIrlandiiodstetektenbyłjeszczemniejszy.Miastajednakrozra-
stałysięitakżeichwyglądulegałprzekształceniom.Charakterystycznadla
XIXw.byłastopniowasegregacjaprzestrzenimiejskiej.Reprezentacyjnecen-
trazabudowywanobudynkamiużytecznościpublicznej,takimijakratusze,
teatry,muzeaibiblioteki.Nowymielementamikrajobrazumiejskiegobyły
wielkiehotele,domytowaroweibudowanezrozmachemdworcekolejowe
20
