Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Geografia,klimat,zasobynaturalne
mazaczęłagwałtowniespadaćicorazistotniejszystawałsięimport.Uschył-
kustuleciaWielkaBrytaniabyłajużuzależnionaodimportucyny,miedzi
iołowiuzróżnychregionówświata.
Wszystko,oczymbyłamowapowyżej,stanowiłonajważniejszy,lecznie
jedynyelementgeograficznejrzeczywistościoddziaływującejnawyobraźnię
ilosydziewiętnastowiecznychBrytyjczyków.Niezwykłymjejdopełnieniem
byłynieustanniepowiększającesięobszarykontrolowanegozLondynuIm-
perium.Historiąjegorozwojuzajmiemysiępóźniej.Tupodkreślmy,żewpo-
czątkachXXw.pozaeuropejskiedominia,posiadłościiprotektoratyWielkiej
Brytaniizajmowałyobszaraż90-krotniewiększyodjejmacierzystegotery-
torium5.WprzededniuIwojnyświatowejImperiumBrytyjskieliczyłookoło
10,5mlnmil2,coodpowiadało27,2mlnkm2.Byłatomniejwięcejjednapią-
tapowierzchniwszystkichlądówglobu.Terytoriateniemalrówno(13,7do
13,5mlnkm2)dzieliłysiępomiędzypółkulepółnocnąipołudniową.Wyraź-
niejwięcejleżałoichzatowewschodniejniżwzachodniejhemisferze(17,9
do9,3mlnkm2).
PodającytedaneautorzyjedenastegowydaniaEncyclopaediaBritannica
pisali,żenaobszarzelubugranicImperiumwznosząsięnajwyższegóry,poło-
żonesąnajwiększejezioraipłynąnajważniejszerzekiświata6.Zważywszy,że
IndieopierająsięoHimalaje,zktórychwypływająIndusiGanges,żewAfry-
ceBrytyjczycykontrolowalibiegNiluijezioroWiktorii,orazżegranicaKana-
dybiegniejezioramiGórnymiHuron,możnauznać,żeniebyłowtychstwier-
dzeniachprzesady.Bronisiętakżeteza,żewImperiumdoświadczyćmożna
byłoniemalwszystkichklimatówglobu:odsubpolarnego(Kanada),przezróż-
newariantyumiarkowanego(Kanada,Falklandy,NowaZelandia),podzwrot-
nikowego(Australia,NowaZelandia),zwrotnikowego(AfrykaPołudniowa,
Egipt,Indie,Australia),ażpotypyokołorównikowe(Kenia,Nigeria,Gujana
Brytyjska).Trzebateżprzyznać,żedziękiimperialnymkoneksjomBrytyjczycy
cieszylisiędostępemdoróżnorodnychzasobównaturalnych.Produkcjaleśna
irolnaKanady,Australii,NowejZelandii,Indii,MalajówczyKeniiodgrywała
corazwiększąrolęwstrukturzewiktoriańskiejkonsumpcji.Złotoidiamenty
AfrykiPołudniowej,miedźinikielKanady,złotoisrebroAustralii,malajska
cyna,birmańskaropanaftowa,rudymanganuzIndii-wdrugiejpołowieXIXw.
zaczęłyzaspokajaćcorazwięcejpotrzebbrytyjskiejgospodarki.
Prawdąjest,żewiększośćpoddanychdynastiihanowerskiejniemogła
pochwalićsiębezpośrednimdoświadczeniemimperialnym.Wieluniemiało
najmniejszegopojęciaojegozasobachigeografii.AleistnienieImperium-
wcałejjegofizyczności-miałoniemaływpływnaichcodziennąegzystencję.
19
