Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
Zapunktwyjściadlaokreślonejpowyżejperspektywybadawczejprzyjmuję
definicjęsztukimetafizycznejsformułowanąprzezWładysławaStróżewskiego:
n[ś]totakasztuka,którastarasięwyrazićnajwiększedoświadczeniaistoty
(głębi)istnienia,alboTranscendencji,wszczególnościzaśTranscendencjiwim-
manencji(czyliwgranicachbezpośredniodanegonamświata),alboistotyna-
szejegzystencji,transcendującejkuswemuostatecznemuprzeznaczeniuinie-
uchronnościśmierci”4.
Godzącsięzopinią,żepojęciemetafizycznościjestbyćmożenajgłębiejspo-
krewnionezpojęciemtranscendencji(alerozumianymszeroko),szczególnie
silnieakcentujęsygnalizowanąjużtezę,iżometafizycznościwdzielesztuki
decydująnietylemotywyprzedstawienioweicharakterjegotematyki(choćby-
najmniejniesątokwestiebezznaczenia)5,ileokreślonezabiegiczystrategie
artystyczne,którestwarzająodpowiedniedlarozpatrywanegokontekstupodłoże
estetyczneorazgenerująspecyficznenimpulsy”emocjonalneiwyobraźniowe.
Książkaprezentuje–wsposóbzkoniecznościwybiórczy–tespośródnich,któ-
rewydająsięszczególniesugestywne,azarazemnajbardziejtypowedlasztuk
narracyjnych.Otakimwyborzeprzedmiotuanalizyzadecydowałyzarówno
względynaturymetodologicznej,osobistepreferencjeautorki,jakiewidentna
nnadreprezentacja”lirykiwpublikacjachinnychbadaczy,którezbliżająsiędo
zaprojektowanegotuobszaruproblemowego,naprzykładwliteraturoznaw-
czychstudiachnatematkategoriiwzniosłości,niewyrażalnościczyniewyrażal-
nego6.Notabenepoezjalirycznazajmujeszczególnemiejscerównieżw–rozwi-
janejodstarożytności(międzyinnymiprzezPlotyna,MaxaSchellera,Martina
Heideggera,StanisławaIgnacegoWitkiewicza,RomanaIngardena)7–refleksji
4W.Stróżewski,Ometafizycznościwsztuce,[wtegoż:]Wokółpiękna.Szkicezestetyki,Kraków
2002,s.120.AutorpodkreślainspirującąrolęrozpoznańpoczynionychprzezWładysławaTatar-
kiewicza(por.tenże,Dziejesześciupojęć,Warszawa1975).
5Jakkolwiek,zgodniezestwierdzeniemLeszkaKołakowskiego,całametafizykaredukujesiędo
rozważańnadbytem,czasem,złem,śmierciąimiłością(wgB.Skarga,Kwintetmetafizyczny,
Kraków2005,s.5),tematsamwsobienieczynizutworudziełametafizycznego.Por.np.książkę
AnnyCzajki-Cunico,prezentującąsposobyujmowaniachwilijakobodajnajistotniejszeformy
artykulacjitreścimetafizycznychwpiśmiennictwieXXwieku(A.Czajka,PoetikundÄsthetik
desAugenblicks.StudienzueinerneuenLiteraturauffassungaufderGrundlagevonErnstBlochs
literarischemundliteraturästhetischemWerk,Duncker&Humblot,Berlin2006).
6Zob.np.J.Płuciennik,Figuryniewyobrażalnego.Notatkizpoetykiwzniosłościwliteraturze
polskiej,Kraków2002;Literaturawobecniewyrażalnego,red.W.Bolecki,E.Kuźma,Warszawa
1998.SpośródnowszychpublikacjidoniezbytlicznychwyjatkówtrzebazaliczyćksiążkęJoanny
Bielskiej-KrawczykŚwiatwsąsiedztwiezaświatów.GustawHerling-Grudziński,KrystynaHer-
ling-Grudzińska,JanLebenstein,Kraków2011.
7Zob.zwłaszcza:M.Scheller,Metafizykaisztuka,[wtegoż:]Pismazantropologiifilozoficznej
iteoriiwiedzy,przeł.S.Czerniak,Warszawa1987;M.Heidegger,Hölderliniistotapoezji,przeł.
