Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
okolicznościachwcywilizacjieuropejskiejpojawiłysiępartiepolityczne
orazjakiemodelepartiipolitycznychdominowaływdanychokresach
historycznych.Wreszcie,potrzecie,możnaanalizowaćprocesinstytu-
cjonalizacjipartiipolitycznych,czylizastanawiaćsię,jakieczynnikipo-
wodują,żestająsięoneinstytucjami11-utrwalonymizespołamiludzkich
działań,mającyminadrzędnycel(zdobycie,apotemutrzymaniewładzy),
zorganizowanymiwedługokreślonychwzorów,normiprocedur,charak-
teryzującymisięposiadaniemzasobówmaterialnychorazpersoneluwy-
znającegopodobnewartościiidee.Inaczejmówiąc,instytucjonalizację
partiipolitycznychnależyrozumiećjakoprocesdwutorowy,wtrakcie
któregozjednejstronywykształcająsięstabilnewzoryorganizacyjne12,
azdrugiejwypracowanezostająwspólnewartościdlaniejcharaktery-
styczne13.Badającobateaspektyinstytucjonalizacjipartiipolitycznej,
możnaudzielićodpowiedzinapytaniaotrwałośćsamejpartiijakoinsty-
tucjiwsystemiepartyjnym:(1)czypartieprzechodząceprocesinstytu-
cjonalizacjialbote,którestworzyłysłabeinstytucjelubnawetniestwo-
rzyłyichwcale,mogąodgrywaćznaczącąrolęwsystemiepartyjnym?
(2)czypartie,którenieprzejdąpełnejinstytucjonalizacjilubsąnsłaby-
mi”instytucjami(ang.weakinstitutions),sąskazanenaupadek?
Powstaniepartiipolitycznejwświetleprawa
Polskakonstytucjanzapewniawolnośćtworzeniaidziałaniapartiipo-
litycznych”(Konstytucja1997,art.11ust.1),zwyjątkiemorganizacji
nodwołującychsięwswoichprogramachdototalitarnychmetodiprak-
tykdziałanianazizmu,faszyzmuikomunizmu,atakżetych,których
działalnośćzakładalubdopuszczanienawiśćrasowąinarodowościową,
stosowanieprzemocywceluzdobyciawładzylubwpływunapolitykę
państwaalboprzewidujeutajnieniestrukturlubczłonkostwa(Konstytucja
1997,art.13),orazzrzeszeń,nktórychcellubdziałalnośćsąsprzeczne
zKonstytucjąlubustawą”(Konstytucja1997,art.58ust.2).Oznacza
to,żepaństwopozwalasięzrzeszaćswoimobywatelomworganizacje
11PrzyjmujęzaHuntingtonem(1968)iPanebianco(1988),iżprocesinstytucjona-
lizacjipartiipolitycznejwpewnymmomenciesiękończy,apartiastajesięinstytucją.
To,czybędzieonainstytucjąsłabą,czysilną,jestodrębnąkwestią.
12Definicjeinstytucji-por.Skąpska,Ziółkowski1998,317-321.Takierozumie-
nieinstytucjonalizacjiproponująnp.Antoszewski,HerbutiSroka(2003:126).
13Zauważasię,iżwprocesieinstytucjonalizacjipartiaprzyjmujeceleiwartości
swoichzałożycieli,iniemożnaichjużodróżnićodcelówiwartościsamejpartii
20
(Panebianco1988:53).
