Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
je”9.Współcześnie,trudnościąstajesięnietylkosamprocesbadawczy,alerów-
nieżdotarciedopodmiotówbadania,ponieważplacówkiedukacyjne(zwłasz-
czaspecjalne)obwarowująsięmuremniedostępności,broniącswojegorezer-
watuprzedjakimkolwiekspojrzeniemwgłąbwystępującychzjawisk,które
znanetylkonswoim”,aniewidocznedlanobcych”.
Wracającdotytułuksiążki,wspomnętylko,żespołecznakoncepcjanie-
pełnosprawnościzakłada,żeupośledzenie(handicap)określam.in.utratęlub
ograniczeniemożliwościpełnegouczestnictwadanejosobywżyciuspołecz-
nym,jakrównieżwskazujenaokreślonyrodzajrelacji,jakipowstajepomiędzy
osobąniepełnosprawnąaśrodowiskiem”10.Dookreślając,upośledzaniewiąże
sięzdziałaniem,którestawiaosobęniepełnosprawnąwgorszejiniesprawie-
dliwejsytuacji11,toutrudnianie,ograniczanie,uniemożliwieniespełnianiaza-
dańirólżyciowychadekwatnychnp.dowiekuipłciwdanychwarunkach
społeczno-kulturowych12.AmadeuszKrausestwierdza,żeupośledzeniejako
społecznywymiartegofenomenutokumulacjauwarunkowańiczynników
systemowych,środowiskowychikulturowych,którewyznaczająsiłęikierunek
upośledzenia,przyczymzakłada,żestanczystopieńtegoupośledzeniabędzie
potęgowałsięprzygłębszychlubsprzężonychniepełnosprawnościach13.Zatem
upośledzaćoznaczatraktowaćkogośwsposóbkrzywdzący,poniżać,osłabiać,
zaniedbywać,torównieżograniczaniefunkcjonowaniadanejosoby14,touza-
leżnianieiubezwłasnowolnianie.Upośledzeniejestuwarunkowanespołecznie,
jestwynikiemstosunkówirelacjipanującychwdanymśrodowisku15,tonaru-
szanieludzkiejgodności,występującewówczas,gdyosobyniepełnosprawne
napotykająkulturowe,fizyczneispołecznebariery,ograniczająceichudział
wróżnychzakresachdziałalności,dostępnychdlainnychobywateli16.
Wtejperspektywie,byciewświeciezależnejestnietylkoodpotencjału
rozwojowego,alerównieżodczynnikówśrodowiskowych,np.postaw,nasta-
wień,dyskursu,warunkówegzystencjalnych,barieritd.Wspołeczno-kulturowym
9Za:A.Janowski,Uczeńwteatrzeżyciaszkolnego,WSiP,Warszawa1989,s.7.
10W.Dykcik,Pedagogikaspecjalna...,s.18;por.Z.Gajdzica,Dystansspołecznywobec
osóbzupośledzeniemumysłowymjakoczynnikdeterminującyichmarginalizację,nChowanna”38,
nr1,s.83-92.
11C.Barnes,G.Mercer,Niepełnosprawność,WydawnictwoSic,Warszawa2008;E.Czy-
kwin,M.Rusaczyk,„GorsiInni”-badania,TransHumana,Białystok2008.
12G.Dryżałowska,Niepełnosprawność[w:]NowaencyklopediapedagogicznaXXIwieku,
red.T.Pilch,Żak,Warszawa2004,s.646-647;T.Majewski,Biopsychospołecznakoncepcja
niepełnosprawności,nSzkołaSpecjalna”1999,nr3.
13A.Krause,Dorosłośćwniepełnosprawnościintelektualnej,nNiepełnosprawność.Dys-
kursyPedagogikiSpecjalnej”,24/2016,s.11-19.
14M.Szymczak(red.),Słownikjęzykapolskiego,t.III(R-Ż),PWN,Warszawa1981,s.610.
15O.Speck,Niepełnosprawniwspołeczeństwie.Podstawyortopedagogiki,GWP,Gdańsk
2005,s.228.
16C.Kosakowski,Węzłoweproblemypedagogikispecjalnej,Toruń2013,s.34.
12