Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Praktykiupowszechnianiakulturyfeudalnej
przemówieńlokalnejszlachcie,przedstawieniajejzasługdlakrajuizbliżeniasię
dodworukrólewskiego,atakżezyskaniaokreślonychprzywilejów4.
Drugąinstytucjąupowszechnianiakulturydworskiejbyłydworymagnackie,
gdzieżyciekulturalnebyłoorganizowaneiprzebiegałonawzórżyciakulturalnego
nadworzekrólewskim.Takjakkrólnaswoimdworzeutrzymywałrozmaitezespoły
artystyczne,któreuświetniałyjegopanowanie,takrównieżmagnatzatrudniałka-
pele,trupyteatralne,grupykuglarzyisztukmistrzów,którzyumilaliczaspodczas
biesiadiuroczystości,jakichniebrakowałonadworachmagnackich.TadeuszAlek-
sander–badaczkulturymuzycznejwPolsce–stwierdza,żemagnaciszczególnie
upodobalisobierozmaitezespołymuzyczne.Autorwywodziutrzymywaniekapel
dworskichodobyczajówpanującychnadworachmożnychuprogupaństwowości
polskiej:
ZaPiastówmożnipanowieutrzymywaliludzigrającychnalutniikotłach.Gralioni,gdyich
panowiewracalidozamkówzdalekiejwyprawy.Jużwtedybyłzwyczaj,żebiesiadnicyztych
środowiskprzyśpiewywaligrającejkapelidworskiej.(...)GdywdawnejPolsceszlachcicprzy-
jeżdżałdoszlachcica,wizytytakieskładanosobieczęsto,toalbogranomunalutence,albo
muśpiewanopiosenki,albowreszcieproszono,bysię„przysiadło”domuzyki,którąpanny
nalutniwykonywały(1994,s.13).
WwiekuXVIiXVIIprawiewszyscymagnaciutrzymywalinaswoichdworach
kapele.WładysławCzapliński,opisującżyciecodziennemagnaterii,twierdzizaś,
żemuzykatowarzyszyłauroczystościomtakim,jakchrzty,śluby,pogrzebyoraziż
żadnaucztamagnackanieodbywałasiębezkapeli.Śpiewimuzykatowarzyszy-
łymagnatowiodwczesnejmłodościdopóźnejstarości,przyczymwedleautora
niechodziłotylkoomodę,alewsłuchaniuprodukcjiśpiewakówczymuzyków
znajdowano„rzetelnąuciechę”(1976,s.141).Magnacipoświęcaliczasrównież
naoglądanieprzedstawieńteatralnych,przedewszystkimnadworzekrólewskim
podczasrozmaitychuroczystości,aletakżenawłasnymdworze,gdzieutrzymywali
lubwynajmowalitrupyteatralne.Takwięcdworymagnackiebyłyinstytucjamiupo-
wszechniającymiokreślonewzorykulturyszlachecko-dworskiej,utrwalałyokreślo-
nesystemywartościtejżekultury.Jednakżeowoupowszechnianiemiałocharakter
bardziejelitarny,toznaczy,żezkulturąartystycznąstykalisięiprzeżywalijejwar-
tościprzedewszystkimczłonkowiewielkichrodówmagnackich,doktóregodostę-
puniemiało„pospólstwo”.
4OtofragmentopisutakiegowydarzeniaprzyokazjiprzyjazduStefanaBatoregodoTarno-
wa,przytoczonyprzezMarianaWolskiego(2005)napodstawiedokumentuzepoki:„Pooficjalnej
przemowie,Trzecieskizwróciłsiędokrólamówiąc:Jateżjakoubogiszlachciciteżstarydziad,słysząc
owaszejkrólewskiejmościprzyjeździe,będąctuniedalekoTarnowapragnąłemtego,abymteżwymościte
sławneobliczeoglądał(...)Apanteżmarszałek(AndrzejZborowski)tegopanaTrzecieskiegozosobna
jegokrólewskiejmościzaleciłisekretarzemkrólewskimgomianował,nacokróljegomośćczapkiuchylił,
będąctegowdzięczen.(s.222).
