Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.InstytucjeiformyupowszechnianiakulturywPolsce...
25
Kościółjakoinstytucjakulturywdobierenesansuwprawdzieniestraciłswo-
jegoznaczenia,aleonoznacznieosłabłowdalszymciąguupowszechniałwar-
tościkulturyreligijnejpoprzeznabożeństwa,atakżerozmaiteimprezyreligijne
stanowiącekontynuacjęśredniowiecznychmisteriów.Trzebajednakdodać,żedo-
datkoweszanseupowszechnianiakulturyreligijnejKościółzdobyłdziękitworze-
niuszkolnictwa.Kolegiajezuickiebyłytymiinstytucjami,wktórychuczniowienie
tylkopobieralinauki,aledotradycjitychszkółnależałonaprzykładwystawianie
sztukteatralnych,przeważniewkońcurokuszkolnego,którebyłyoglądanenie
tylkoprzezuczniów.Wtychspektaklachbraliudziałrównieżichrodziceuczest-
niczącwuroczystościachszkolnychbralioniudziałwimprezachkulturalnych,upo-
wszechniającychtreścireligijne.
Dwórkrólewski,dworymagnackie,kolegiajezuickie,karczmatoinstytucje
upowszechnianiakultury,wktórychorganizowanookreśloneimprezykulturalne,
aleprócztegozachodziłprzekazkulturywpierwszymukładziekontaktówkulturo-
wych.JakczytamyuM.Wolskiego:
Wymianakulturalnaodbywałasiętakżeprzyokazjisesjisądowych,nasejmikach,popisach
orazróżnegotypuzjazdachobywatelskich,wtymzokazjiświątkościelnych,niewspomi-
nającjużoperegrynacjach,pielgrzymkach,wyprawachwojennychczyhandlowych(2005,
s.324).
Zgromadzeniazwoływanewceluwybraniaposłównasejm,wyborudeputa-
tówtrybunałulubelskiego,elekcjiposzczególnychurzędnikówziemskich,rozwią-
zywaniasprawskarbowych,podatkowychisamorządowych,odbywałysięwedle
wykształconychwzorówkulturowychocharakterzerytuałów.Elementamiowych
wzorówbyłyzrytualizowaneformywynajmukwater,wydawanieprzyjęćdlaszlach-
typrzezmagnatówbiorącychudziałwsejmikach,paradnewjazdymagnatadomiej-
scowości,wktórejsejmikowano(abyzaimponowaćszlachcie,ewentualniepognę-
bićprzeciwnika),uczestnictwownabożeństwie(częstowcelachpropagandowych).
Podczassamegosejmikuważnymelementembyłowygłoszenieodpowiedniejmo-
wy,mającejprzekonaćipozyskaćszlachtędlamagnata,którystarałsięomandat
poselski(Czapliński,1976).Kultywowanietychzwyczajów,podporządkowaniesię
normomregulującymżyciespołecznepodczassejmików,podtrzymywanietradycji
szlacheckiej,wedlektórejnietylkourządzanookreślonezabawy,aleiwygłaszano
mowysejmikowe,przyczyniałosiędoutrwalaniaobyczajowościikulturyszlachec-
kiej,obfitującejiwinneformyjejupowszechniania.
Kulturęszlacheckąupowszechnianorównieżwczasiepolowań,którebyłyistotnym
składnikiemzarównodziałalnościgospodarczej,jakiobyczajuszlachtyimagnaterii
wdawnejPolsce.Byłoonoulubionąrozrywkątychklasspołecznych,ajednocześnie
sprawdzianemmęstwairycerskiejodwagi.Polowaniebyłowielkąimpreząkulturalną,
podczasktórejnastępowałoupowszechnianieokreślonychwzorówirytuałów,prze-
strzeganychpodczaswielkichpolowańwdobrachmagnackichorazpodobnychimprez