Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podaniejednoznacznejdefinicjistresusprawiadużotrudności.
Wpodejmowanychpróbachkonceptualizacjitegozjawiskanie
maspójności.Zjednejstronypsychologowieskupiająsię
naokreślaniustresujakoautomatycznejreakcjijednostki
nadziałaniestresorówbiologicznych,nieuwzględniającdyspozycji
indywidualnychorazczynnikówpsychologicznych.Zdrugiejstrony
badaczekoncentrująsięnawpływiebodźcabądźsytuacji.
Poskutkowałotostworzeniemkonstruktu,któryobejmujezarówno
czynnikiśrodowiskowe,jakiróżniceindywidualnejednostki.
Przykłademtakrozumianejinterakcjipomiędzyjednostką
aśrodowiskiemjeststworzonaprzezR.LazarusaiS.Folkman
poznawczo-transakcyjnakoncepcjastresu(1984,za:Ogińska-Bulik,
2008).Zdaniemautorówstresto„określonarelacjamiędzyosobą
aotoczeniem,któraocenianajestprzezosobęjakoobciążającalub
przekraczającajejzasobyizagrażającajejdobrostanowi”(Lazarus,
Folkman,1984,s.19).LazarusiFolkman(1984)wswojej
koncepcjiskupilisięnietylkonaaspekciepoznawczejoceny
sytuacji,aletakżenaróżnychformachzagrożenia,stanowiących
podstawęodczuwaniaprzezjednostkęstresu.Uwadzebadaczynie
umknęłarównieżaktywność,jakąpodejmujejednostkawcelu
zminimalizowaniaprzykrychskutkówzwiązanychzsytuacją
stresową.Wysiłkite,zdaniemLazarusaiFolkman(1984),
definiowanesąjakoradzeniesobiezestresem.Wpóźniejszych
publikacjachLazarusdokonałmodyfikacjidefinicjizaproponowanej
przezniegoiwspółpracowników,wprowadzającpojęcietransakcji,
któraakcentujezarównooczekiwaniajednostki,jakisubiektywne
predyspozycjedoporadzeniasobieztymiwydarzeniami.Lazarus
iFolkmanwyróżniająocenępierwotną,którajestsubiektywnie
odczuwanaprzezjednostkę,jakosytuacjaniemającaznaczenia,
sprzyjająco-pozytywnalubstresująca,orazocenęwtórną,która
dotyczyjejindywidualnychzasobów,pomocnychwzwalczaniu
przyczynsytuacjistresowych,mającychpostaćkrzywdy/straty,
wyzwanialubzagrożenia(por.Ogińska-Bulik,2008).
PodobnypunktwidzeniaprezentujeA.Antonovsky(1995),który
jestautoremsalutogenetycznejkoncepcjistresu.Fundamentemtej
teoriijestpojęcie„kontinuumzdrowia–choroby”,któreobejmuje
swymzakresemsferępsychicznąisomatyczną.Autorwskazuje
narelacjępomiędzyzasobamiodpornościowymi,zdrowiem,
poczuciemkoherencjiistresem.Wswoichrozważaniach
Antonovsky(1995)wprowadzarozróżnieniestresorów:
